Artykuły: Dorota Wojda

Artykuł dotyczy łączących się w jeden dyskurs biografii oraz autobiografii Jarosława Marka Rymkiewicza, obecnych w prozie, poezji, dramatach, przekładach i studiach literaturoznawczych, tworzonych zaś według hermeneutycznej zasady, że pisanie o innych jest zarazem pisaniem o sobie. Metafora lunety odpowiada mediumiczności tego dyskursu, nawiązującej w nowoczesnym klasycyzmie poety do formuły imitacji jako takiego pośredniczenia między tekstami i osobami, w którym znaczenie mają zarówno podobieństwa, jak i różnice, bliskość oraz oddalenie. Dlatego w odczytaniach utworów Rymkiewicza, szczególnie w interpretacji wiersza Exegi monumentum ze zbioru Thema regium (1978), zwrócono uwagę na paradoksalną praktykę zespalania mimetyczności z fikcją, cielesnej empirii ze znakowością, poznania z kreacją. Przyjmując perspektywę diachroniczną, w artykule ukazano przejście Rymkiewiczowskiej hermeneutyki kultury w mikrohistoryczną hermeneutykę istnienia, „tekstu życia”.
Słowa kluczowe: Jarosław Marek Rymkiewicz – biografia – mediumiczność – nowoczesny klasycyzm

Artykuł dotyczy związków między poezją a futbolem jako performansami, które polegają na sprawczym działaniu, łączą zabawę z agonem, są wielokodowe i popkulturowe, angażują odbiorców oraz wywierają wpływ na rzeczywistość. W pierwszej części wskazano główne nurty kulturowej teorii piłki nożnej (semiotykę, narratywizm, studia genderowe, postkolonializm), akcentując ich performatywny charakter. Druga część stanowi przegląd polskiej twórczości poetyckiej dotyczącej futbolu, obejmującej epickie mityzacje, teksty obrazujące wydarzenia piłkarskie w autotelicznym języku i krytyczne performanse kulturowe. Osobne miejsce poświęcono kibicowskim kontrafakturom, a także wierszom o futbolu pisanym przez kobiety.

Przyjęta w tym artykule perspektywa wiktymologii (R. Elias, T. D. Miethe, R. F. Meier) ukazuje, że relacja między ofiarą i przestępcą ma charakter dynamiczny i że nowoczesna kultura tyleż odkrywa, co indukuje przemienność ich ról. Spośród różnych odmian wiktymizacji w pisarstwie Andrzeja Kuśniewicza wybrałam do opisu dwa jej warianty. Pierwszy to parodystyczna wizja z Korupcji, gdzie wątki ofiarnicze zostają zbanalizowane, obnaża się tu bowiem pierwotne instynkty władzy oraz woli przetrwania. Drugi zaś, to wysublimowane studium z Lekcji martwego języka, w której przemoc jest praktykowaniem ekstatycznej filozofii. Zestawienie tych tekstów ukazuje dwoisty charakter wiktymizacji poświadczanej przez Kuśniewicza: banalne i perwersyjne oblicza występku polegającego na czynieniu kogoś ofiarą. W świetle obu powieści wiktymizacja to działanie pragmatyczne, podejmowane dla obrony dyskursu (Korupcja) lub jego urzeczywistnienia (Lekcja…).

O opozycji centrum/peryferie dekonstruowanej w pisarstwie Schulza przez naśladowanie, negowanie i ironiczne problematyzowanie