Articles: Piotr Filipkowski

Tekst jest wstępną propozycją wpisania historii mówionej – rozumianej jako praktyka badawcza humanistyki ufundowana na przed-tekstowym doświadczeniu międzyludzkiego spotkania, które jest warunkiem dialogu, zmierzającego do zrozumienia Innego – w szersze konteksty filozoficzne, w szczególności w tradycję hermeneutyczną, oraz rozwijaną w ramach antropologii filozoficznej refleksję nad przypadkiem i przygodnością. Te ostatnie kategorie, niezbywalnie wpisane w ludzką (tutaj) egzystencję, użyte do analizy konkretnej biografii, pozwalają zobaczyć ją w perspektywie losu – a narracje o niej traktować jako jego sensotwórczą artykulację.

Słowa kluczowe: historia mówiona, biografia, doświadczenie (przed-tekstowe), narracja, przypadek, przygodność, egzystencja, los

Punktem wyjścia tego szkicu jest podstawowe, zdroworozsądkowe i dosyć naiwne rozumienie historii mówionej – w jej wymiarze ratowniczym –  jako tej praktyki badawczej, która zorientowana na wywoływanie niestniejących dotąd źródeł historycznych, służyć ma przede wszystkim zaczernianiu historycznych (historiograficznych) białych plam czy wypełnianiu jakichś domniemanych luk. Z tego miejsca robię krótki wypad w dwóch kierunkach: doświadczenia i narracji, szukając ich przecięć, ale też między nimi napięć i peknięć – które wszystkie, jak sądzę, konstytuują tę praktykę badawczą. Tą drogą dochodzę, a przynajmniej się zbliżam, do egzystencjalnych podstaw historii mówionej. Kluczowe pytania takiej egzystencjalnej historii mówionej nie dotyczyłyby już – jak dotąd – problemu reprezentacji albo trafności czy rzetelności tak wywołanych źródeł i zbudowanej na nich wiedzy, ale raczej kwestii podmiotowości, przygodności i auto-refleksyjności. Także naszej – badaczy. Jest to więc próba podbicia stawki, o jaką w historii mówionej toczy się gra.