Artykuły: Wioletta Kazimierska-Jerzyk

Celem artykułu jest konfrontacja współczesnego doświadczenia miasta ze spuścizną teoretyczną i literacką Tadeusza Peipera. Ponieważ afirmował on miejskość w całej złożoności, spacer po nieturystycznej części miasta pozwoli bardziej intensywnie i wnikliwie zaobserwować jakości estetyczne, artystyczne, społeczne i historyczne. Pierwsza część tekstu omawia, w jakiś sposób można powiązać koncepcję twórczości poetyckiej Peipera oraz jego ogólne awangardowe założenia teoretyczne z doświadczeniem estetycznym przestrzeni miejskiej. Część druga poświęcona jest zestawieniu konkretnych fragmentów Łodzi ze rozmaitymi spostrzeżeniami Peipera. Integralnym elementem podjętej tu refleksji jest interaktywna mapa. Całe zamierzenie jest odpowiedzią na pytanie o aktualność twórczości Peipera.

Słowa klucze: Tadeusz Peiper, awangarda, Łódź, doświadczenie estetyczne, Immanuel Kant

The aim of this article is to confront the contemporary experience of the city with the theoretical and literary legacy of Tadeusz Peiper. Since he affirmed urbanity in all its complexity, a walk through the non-tourist part of the city will allow for a more intensive and insightful observation of aesthetic, artistic, social and historical qualities. The first part of the text discusses how one can somehow connect Peiper’s concept of poetic work and his general avant-garde theoretical assumptions with the aesthetic experience of urban space. The second part is devoted to a comparison of specific parts of Łódź with Peiper’s various observations. An integral element of the reflection undertaken here is an interactive map. The whole intention is to answer the question about the relevance of Peiper’s work.

Keywords: Tadeusz Peiper, avant-garde, Łódź, aesthetic experience, Immanuel Kant

Celem tekstu jest przedstawienie dwóch artystycznych strategii skutecznego komunikowania w przestrzeni publicznej, różnego od zwykłej perswazji. Pierwsza to tradycja względnie autonomicznego przekazu, stawiającego przed odbiorcą zadanie rozwiązania rebusu, zagadki, odkrycia kodu czy złożonego procesu myślenia łączącego obraz z tekstem, który nie jest czytelny bez uprzedniego przygotowania (Polska Szkoła Plakatu). Druga to piętrzenie skojarzeń, konieczność wczytywania się i odczytywania więcej, niż oferuje pozornie prosta i zrozumiała struktura. Jej zagadkowość polega na oscylacji znaczeń i trudności w identyfikowaniu się z konkretnym odczytaniem (Twożywo). Obie strategie przygotowują do arbitralnych decyzji w procesie lektury, do „czytania z pamięci”, do uprzedzania sensu. Ma to szczególnie interesujące konsekwencje w „czytaniu miasta”, np. poprzez transformowanie treści, których nie chcielibyśmy być odbiorcami. Szczególnie podatne na przekształcenia sensów tekstu, zmianę funkcji obrazu na tekst i na odwrót jest graffiti.

Słowa kluczowe: plakat, graffiti, Twożywo, Jan Lenica, Jerzy Treutler