Artykuły: Marta Baron-Milian

Artykuł stanowi próbę zarysowania różnych ról, jakie w tekstach włoskich futurystów oraz awangardowych odpowiedziach na nie kobiet futurystek odgrywają figury milczenia i ciszy, ujmowane w horyzoncie znaków i figur językowych, dźwiękowych, wizualnych oraz performatywnych. W pełnych miejskiego hałasu i krzyku manifestach futuryzmu milczenie i cisza wyznaczają pole „futurystycznej antytradycji” (G. Apollinaire), stając się negatywnym punktem wyjścia tekstów programowych, dotyczących literatury (F.T. Marinetti), muzyki (L. Russolo), malarstwa, rzeźby i architektury (C. Carrà, U. Boccioni, A. Sant’Elia). Problem rysuje się jednak odmiennie, gdy uwzględnimy futurystyczne głosy kobiet, w ramach których „stany bez słowa” nie są tylko negatywnie wartościowanym przeciwieństwem dla afirmowanego futurystycznego krzyku i hałasu. Tekstowe figury milczenia i ciszy zyskują tu niejednokrotnie charakter ironicznej i krytycznej odpowiedzi (Mina Loy, Benedetta Cappa Marinetti)  na wypełnione krzykiem teksty futurystów.

Słowa klucze: futuryzm, awangarda, feminizm, krzyk, milczenie, Mina Loy, Benedetta Cappa Marinetti

Artykuł stanowi próbę rekonstrukcji losów formuły F24, znanej przede wszystkim jako tytuł „Almanachu Nowej Sztuki” z 1924 roku i rozwijanej zwykle jako „Futuryzm 1924”. Taką interpretację podważa jednak fakt, że formuła „F.24” pojawia się także w tytule zaginionych manifestów Jerzego Jankowskiego, powstałych nie później niż w 1919 roku, odnotowanych w Tramie wpopszek ulicy. W artykule zaprezentowane zostają wyniki badań nad najwcześniejszą fazą polskiego futuryzmu, których podstawę stanowią materiały archiwalne, a wśród nich przede wszystkim odnalezione wspomnienia siostry Jankowskiego, Janiny Jankowskiej-Orynżyny, rzucające nowe światło na charakter zaginionych manifestów i wygłaszanych w klubie futurystów „orędzi” autora Tramu. W ich perspektywie F24 można odczytywać inaczej niż dotychczas, jako zaskakującą i wyjątkowo pojemną formułę (polskiego) futuryzmu.

Słowa klucze: awangarda, futuryzm, Nowa Sztuka, Jerzy Jankowski, manifesty

Artykuł stanowi próbę analizy fenomenu Notatników Aleksandra Wata przy wykorzystaniu różnych optyk badawczych, wśród których znalazły się m.in. teorie archiwum, genetyka tekstów i krytyka somatyczna. Najważniejsze z zawartych w szkicu rozpoznań dotyczą szczególnego typu epistemologii pisania oraz interdyscyplinarnego projektu akumulacji i organizacji wiedzy, które wyłaniają się z notatek pisarza, dając obraz znoszenia granic pomiędzy tym, co naukowe i społeczne, estetyczne i polityczne. Praktyki te stwarzają tym samym warunki dla zaistnienia wiedzy upodmiotowionej, która artykułowana na różne sposoby znajduje swoje szczególne miejsce w literaturze.

Słowa kluczowe: Aleksander Wat, Notatniki, archiwum, interdyscyplinarność, genetyka tekstów, krytyka somatyczna