Articles: Michał Pospiszyl

Punktem wyjścia artykułu jest związek Europy Wschodniej i błota, fascynujący oświeceniowych pisarzy. Wykreowanemu przez nich obrazowi Europy Wschodniej jako regionu dzikiej nieopanowanej natury, zamieszkanego przez zbiegów, przemytników i nierobów, towarzyszy określony projekt „cywilizacyjny”. Jego celem jest zaprzęgnięcie do pracy zarówno niespożytkowanej przyrody, jak i nieproduktywnej ludności. Błoto w tej oświeceniowej narracji jawi się oczywiście jako przeszkoda na drodze do postępu. Co ciekawe jednak, dokładnie w tej samej roli wystąpi ono w tekstach polskiej kultury nowoczesnej, za których przykłady mogą służyć Przedwiośnie Stefana Żeromskiego oraz Noce i dnie Marii Dąbrowskiej. Celem autora jest zbudowanie narracji alternatywnej wobec projektów modernizacyjnych rozwijanych w odniesieniu do Europy Wschodniej od XVIII wieku aż do czasów współczesnych.

Słowa kluczowe: historia środowiskowa, kryzys ekologiczny, oświecenie, historia ludowa, Europa Wschodnia

Esej jest analizą podwójnego dopełniacza zawartego w formule „biologia Hitlera”. Z jednej strony formuła ta może być rozumiana jako nazistowska próba zastosowania darwinizmu do porządku politycznego. Z drugiej odnosi się ona do biologii ciała Hitlera jako konkretnego nazisty próbującego ujarzmić własną cielesność. Napięcie między dwoma rozumieniami biologii – badane wcześniej przez Klausa Theweleita na podstawie pamiętników niemieckich faszystów próbujących zdyscyplinować własne ciała – staje się pretekstem do dokonania innej niż nazistowska translacji słownika darwinowskiej biologii na porządek polityczny. W tej perspektywie polityka zamiast naturalizować cielesność (dzieląc ją na męską i kobiecą), staje się ekspresją wynaturzenia samej natury (wytwarzającej niezliczoną ilość modeli płci).

Słowa klucze: ciało, faszyzm, biopolityka, płeć, Timothy Snyder, Klaus Theweleit, Elizabeth Grosz