Artykuły: Aleksandra Derra

Celem artykułu jest sproblematyzowanie przyjętego w badaniach feministycznych podziału na płeć biologiczną i płeć społeczno-kulturową. Autorka pokazuje, dlaczego wprowadzono go w piśmiennictwie psychologicznym, seksuologicznym i socjologicznym, przybliża jego rozumienie oraz historycznie rozumianą ważność. Następnie przedstawia, jak próbowano uchwycić istotę płciowości człowieka w biologii (w chromosomach, hormonach i genach płci). Przekonuje, że kiedy rozwijamy teorie feministyczne, bardziej owocne poznawczo jest porzucenie analizowanego podziału (ze względu na niemożność jego ścisłego zoperacjonalizowania oraz potencjalny esencjalizm w sprawie czynników biologicznych, w teoriach, w których się go przyjmuje). Autorka wyjaśnia, dlaczego to raczej mechanizmy związane z gender skutecznie utrwalają homogeniczny obraz kobiecości i męskości.

Słowa kluczowe: podział płeć biologiczna/płeć kulturowa, gender, teoria feministyczna, feminizm, biologia

Artykuł przedstawia główne założenia oraz cele feministycznej filozofii nauki formułowane w feministycznym empiryzmie oraz teoriach z feministycznego punktu widzenia (feminist standpoint theories). Derra podkreśla ich wspólny punkt wyjścia: traktowanie wiedzy naukowej jako skonstruowanego społecznie przedsięwzięcia zbiorowego, w którym odnaleźć można przyjmowane w naszej kulturze wartości. Feministyczne badaczki pytają o to, jak nauka utrwala konfiguracje podstawowych kategorii (np. racjonalność – obiektywność – męskość) i jak na teorie naukowe wpływają stereotypy na temat płci. „Upłciowienie” nauki przejawia się w jej instytucjonalnej strukturze (w której dominują mężczyźni) oraz w języku i sposobach metaforyzowania, jakie odnajdziemy w teoriach naukowych. Badaczka przygląda się strukturze płciowej najważniejszych instytucji naukowych w Polsce oraz sformułowaniom wybranych teorii naukowych (np. biologicznym koncepcjom zapłodnienia, ewolucyjnym badaniom nad pochodzeniem człowieka).