Narracje wyprodukowane przed i po II wojnie światowej na potrzeby polskich konkursów pamiętnikarskich umożliwiają badanie tego, co Jay nazwał „niejawnymi regułami kulturowymi różnorodnych reżimów wizualnych”. W obu okresach pamiętniki stanowiły część szerszych projektów politycznych, które potwierdzały nowe sposoby „widzenia”. Międzywojenne ruchy chłopskie i robotnicze, podważające kulturowe założenia o „ciemnych” czy też „zacofanych” klasach niższych, utrzymywały, że punkt widzenia świata ich reprezentantów jest równie istotny, co ten klas rządzących. Powojenny komunizm podkreślał wizjonerską zdolność politycznie uświadomionych jednostek do spojrzenia wykraczającego poza bieżącą rzeczywistość, w stronę przyszłych, rewolucyjnych możliwości. W praktyce, pamiętniki zarówno czerpią z tych skryptów, jak i od nich odstępują, wskazując na ograniczenia obu wizjonerskich projektów.
Słowa klucze: doświadczenie wizulane, konkursy pamiętnikowe, kontrwizualność