„Teksty Drugie. Teoria literatury, krytyka, interpretacja” (ISSN 0867-0633) to dwumiesięcznik literaturoznawczy wydawany od 1990 przez Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk we współpracy ze Stowarzyszeniem Pro Cultura Litteraria. Pismo należy do najlepiej punktowanych na liście MNiSW i w European Reference Index for the Humanities (ERIH). Znajduje się także na liście filadelfijskiej ISI Master Journal List (Arts & Humanities Citation Index). Artykuły z poszczególnych numerów są dostępne on-line w Central and Eastern European Online Library.
„Teksty Drugie” w kilku słowach
„Teksty Drugie” to czasopismo poświęcone przede wszystkim wiedzy o literaturze, teorii i krytyce literackiej, sięgające jednak do dziedzin pokrewnych, otwarte na interdyscyplinarne dyskusje nad problemami współczesnej humanistyki.
Specjalnością pisma są numery monograficzne, dotyczące aktualnych zagadnień z zakresu wiedzy o literaturze, języku i kulturze, a także filozofii i estetyki, antropologii (kulturowej i literackiej), studiów genderowych i postkolonialnych.
Od czasu założenia czasopisma w 1990 roku publikują tu – na równych prawach – uczeni o najwyższym autorytecie i debiutanci (doktoranci a nawet studenci), poloniści krajowi i poloniści-slawiści pracujący za granicą, literaturoznawcy innych specjalności i językoznawcy oraz czołowi reprezentanci innych dyscyplin (filozofii, antropologii, kulturoznawstwa, socjologii, historii, historii sztuki i in.).
Numery monograficzne
Specjalnością Tekstów Drugich są numery monograficzne poświęcone zagadnieniom z zakresu „teorii literatury, krytyki i interpretacji”, oraz bieżącym problemom humanistyki. Numery monograficzne opisują dane zjawisko w szerszym kontekście, prezentując artykuły także z zakresu innych specjalności literaturoznawczych, językoznawstwa i innych dziedzin humanistycznych (antropologia, filozofia, historia sztuki…).
Numery teoretycznoliterackie poświęcone są współczesnym prądom w teorii literatury i humanistyce, oraz szeroko pojętym zagadnieniom współczesnego literaturoznawstwa.
Współczesne prądy w teorii literatury i humanistyce: antropologia i literatura (2007 nr 6), etyka (2002 nr 1/2), feminizm (1993 nr 4/5/6), konstruktywizm (1997 nr 6, 1998 nr 4), postkolonializm 2007 nr 4, poststrukturalizm (1990 nr 2, 1993 nr 1), psychoanaliza (1998 nr 1/2).
Zagadnienia współczesnego literaturoznawstwa: cielesność (2002 nr 5, 2002 nr 6), doświadczenie (2006 nr 3, 2006 nr 6), genologia (1999 nr 6), inność (2000 nr 6), język i polityka (1990 nr 4), kategoria wzniosłości (1996 nr 2/3), literatura a inne sztuki (2000 nr 4, 2003 nr 4, 2006 nr 4), przedmiot literaturoznawstwa (1990 nr 5/6, 1995 nr 5, 2005 nr 1/2) , niewyrażalność (1997 nr 3), podmiotowość w literaturze (1994 nr 2, 1999 nr 1/2), polonistyka zagraniczna (1992 nr 1/2), tożsamość (1999 nr 5, 2004 nr 1/2), uczucia (2007 nr 1/2), wielokulturowość (2001 nr 1), zagadnienia gospodarcze w literaturze (1991 nr 5), miasto (1999 nr 4).
Monograficzne numery historycznoliterackie poświęcono poszczególnych epokom, zjawiskom literackim bądź konkretnym pisarzom lub poetom.
Epoki literackie: Staropolska (1994 nr 3, 1997 nr 4, 2003 nr 1), Romantyzm (1995 nr 6), Modernizm (1994 nr 5/6, 2002 nr 4), Dwudziestolecie (1996 nr 4), Literatura czasów PRL (1990 nr 1), Lata dziewięćdziesiąte (1996 nr 5).
Inne zjawiska lub grupy literackie: literatura Holocaustu (2004 nr 5, 2007 nr 5), Socrealizm (2000 nr 1/2), Literatura a polityka (1998 nr 3, 1991 nr 6), pisarze emigracyjni (1991 nr 1/2), Żydzi w kulturze polskiej (1992 nr 5).
Pisarze i poeci: Witold Gombrowicz (2002 nr 3, 2005 nr 3), Zbigniew Herbert (2000 nr 3), Stanisław Lem (1992 nr 3),Adam Mickiewicz (1998 nr 5), Czesław Miłosz (2001 nr 3/4), Wisława Szymborska (1991 nr 4). Tadeusz Różewicz (2007 nr 3).
Niektóre numery dedykowano wybitnym literaturoznawcom: Januszowi Sławińskiemu (1994 nr 4), Michałowi Głowińskiemu (1994 nr 5/6) i Zdzisławowi Łapińskiemu (2000 nr 5). Nr 5 z 1999 r. poświęcono pamięci Joanny Łuczyńskiej, wieloletniej sekretarz redakcji pisma.
Teksty w „Tekstach”
Ważnym elementem pisma jest krótki artykuł wstępny wydrukowany kursywą, subiektywnie wprowadzający w problematykę przewodnią numeru. W wypadku numerów wielotematycznych redaktor prezentuje różnorodność jako obraz sprzeczności w myśleniu współczesnym, owija własną myśl wokół jednego z tematów, zajmuje się jakąś aktualną sprawą niezwiązaną z numerem, spisuje prywatne zwierzenia, dowcipy, prowokacje lub kusi się na autotematyzm (za: J. Jarzębski, Wstępniak autotematyczny, 1991 nr 3).
Artykuły w dziale Szkice przeważnie odnoszą się do problematyki przewodniej numeru. Dział Roztrząsania i rozbiory zawiera recenzje (szersze omówienia książek zagranicznych prezentowane są w Komentarzach). W nieregularnie publikowanych Przechadzkach znajdują się artykuły krótsze, często utrzymane w poetyce felietonowej, mniej związane z treścią numeru.
Istotnym działem są Prezentacje, w których publikowane są przekłady autorów ważnych dla współczesnej humanistyki jak Marc Augé, Michaił Bachtin, Mieke Bal, Roland Barthes, Hans Belting, Per-Arne Bodin, Rosi Braidotti, Hélène Cixous, Donald Davidson, Paul De Man, Jacques Derrida, Serge Doubrovsky, Roger-Pol Droit, Robert Eaglestone, Umberto Eco, Stanley Fish, Michel Foucault, Sigmund Freud, Clifford Geertz, Stephen Greenblat, N. Katherine Hayles, Agneš Heller, Wolfgang Iser, Roman Jakobson, Søren Kierkegaard, Philippe Lacoue-Labarthe, Bruno Latour, Dori Laub, Philippe Lejeune, Jean-François Lyotard, Jurij M. Łotman, Jean-Luc Nancy, Martha Nussbaum, Richard Rorty, Elaine Showalter, Peter Sloterdijk, Władimir Toporow, Gianni Vattimo, Slavoj Žižek.
Ważnymi działami są Świadectwa i Archiwalia, zawierające teksty o charakterze biograficznym (np. nieznane fakty z życia pisarzy), korespondencję pisarzy i poetów (np. M. Białoszewskiego, T. Karpowicza, W. Gombrowicza, Cz. Miłosza), a także ineditia (np. wiersze Tadeusza Kantora). Pozostałe działy, pojawiające się efemerycznie, zbierają z reguły teksty zbliżone do siebie gatunkowo (np. Opinie, Interpretacje).
Pismo udostępnia również łamy swoim czytelnikom. Przez TD przetaczają się interesujące dyskusje polemiczne, np. dotyczące anarchizmu interpretacyjnego (1997 nr 6, 1998 nr 4, nr 6, 1999 nr 6), kresu teorii literatury (2001 nr 5, 2002 nr 1/2, 2002 nr 4) czy Traktatu moralnego Cz. Miłosza (2006 nr 5, 2008 nr 6). Innym rodzajem kontaktu z bieżącym życiem literaturoznawczym są ankiety rozpisywane przez pismo, w których zainteresowane grupy wypowiadają się o konkretnych problemach: poloniści zagraniczni o sytuacji dyscypliny (1992 nr 1/2, 1995 nr 2), autorzy podręczników historii literatury o zmianach po 1990 roku (1995 nr 2), pisarze o znaczenie tradycji literackiej (1996 nr 5), pisarze o Mickiewiczu (1998 nr 5), badacze literatury o najwybitniejszych osiągnięciach polskiego literaturoznawstwa XX wieku (2001 nr 5, 6; 2002 nr 1/2, 4).