Tomasz Jędrzejewski potraktował cztery części dramatu Adama Mickiewicza jako stadia rozwojowe jednego utworu, dostrzegając w Dziadach romantyczną wersję dzieła w toku (work in progres). Autor unika analizy wątków judeochrześcijańskich, skłaniając się ku interpretacji Dziadów jako dzieła wyrastającego z tradycji pogańskiego folkloru, które ostatecznie stało się „mikrokosmosem polskiego romantyzmu”. Na plan pierwszy wysuwa się tu postać Guślarza – subwersywnego przewodnika sprawującego obrzęd łączenia świata z zaświatami, żywych z umarłymi. Autor przekonuje, że Dziady to w twórczości Mickiewicza więcej niż dramat – to metafora sztuki jako takiej, to także specyficzny sposób uprawiania literatury, która przeobraża się w czynność magiczną, swego rodzaju literacko-kulturowy obrzęd odnawiania łączności między współczesnością i historią, który wzbogaca narodową duchosferę o wątki niedogmatycznej duchowości.
Słowa kluczowe: dziady, folklor, postsekularyzm, duchowość niedogmatyczna, narodowa duchosfera