Artykuł przedstawia, jak zmieniał się sposób ukazywania i wartościowania wielokulturowości Wilna w przewodnikach turystycznych od 1856 do 1939 roku. Od połowy XIX wieku polski dyskurs krajoznawczy cechuje narastanie nacjonalistycznego patriotyzmu, łączącego się z etnocentryzmem i megalomanią narodową. Przegląd stosowanych narracji służy jako tło dla ukazania wyjątkowości jidyszowej publikacji Zelmana Szyka Tojznt jor Wilne (1939). Książka nie zdążyła zafunkcjonować jako przewodnik, a zapisana w niej opowieść przeistoczyła się w archiwum miasta, które na skutek wojny, Zagłady i gwałtownych przemian politycznych przeszło radykalną transformację. Szyk wykazuje otwarcie na różne modele pamięci historycznej i interpretacji przestrzeni miejskiej, przez co krajobraz Wilna u niego jest wybitnie wielokulturowy. Uwzględnia wszystkie grupy etniczne zamieszkujące miasto i dziedzictwo, które pozostawiły po sobie, traktuje bez uprzedzeń. Jednocześnie – w porównaniu z polskojęzycznymi przewodnikami – najpełniej opisuje polską obecność kulturową w mieście.
Słowa kluczowe: Wilno, Żydzi w Wilnie, przewodniki po mieście, Zelman Szyk, Adam Honory Kirkor, Juliusz Kłos, wielokulturowość, etnocentryzm, dyskurs krajoznawczy