Artykuły: Marcin Kościelniak

Autor podejmuje słabo dotąd przebadane zagadnienie ochrony uczuć religijnych w PRL-u, skupiając się na latach 80. Podstawą badań są przykłady spraw sądowych oraz ingerencji cenzury prewencyjnej wyodrębnione na drodze rozbudowanych kwerend w archiwach państwowych. Rezultaty kwerend autor analizuje w porządku prawnym, historycznym i politycznym oraz odwołując się do metodologii z pola teorii cenzury oraz teorii archiwum. Zagadnienie ochrony uczuć religijnych w ostatniej dekadzie PRL-u interesuje autora przede wszystkim jako świadectwo logiki polskiej transformacji, której rezultatem jest demokracja nieświecka: wedle postawionej tezy, badane archiwa są śladem dokonującej się od pierwszej Solidarności „zmiany aksjologicznej”.

Słowa klucze: archiwum, cenzura, uczucia religijne, uczucia osób niewierzących, transformacja, demokracja nieświecka, PRL, Kościół, Partia, Solidarność

Artykuł jest próbą określenia znaczenia i potencjału „trzeciej drogi” w kulturze polskiej pierwszej połowy lat osiemdziesiątych. Autor charakteryzuje twórczość łódzkiego środowiska Kultury Zrzuty, wydobywając na plan pierwszy wątek krytyczny wobec tradycji narodowo-katolickiej. Umieszczając tę twórczość na tle społecznym pierwszej połowy lat osiemdziesiątych i dowodząc, że treści narodowo-katolickie były nierozerwalnie wpisane w ruch „Solidarność”, autor proponuje spojrzeć na zajmowane przez Kulturę Zrzuty „trzecie miejsce” jako pozycję polityczną i punkt operacyjny krytyki polskiej kultury.

słowa kluczowe: kultura narodowa, „Solidarność”, Kościół katolicki, profanacja, sztuka krytyczna

Nawiązując do ożywionej publikacją książki Karola Sienkiewicza Zatańczą ci, co drżeli dyskusji o genealogii polskiej sztuki krytycznej, autor artykułu proponuje umieścić w jej polu utwory dramatyczne Do piachu Tadeusza Różewicza i Koniec poświni Helmuta Kajzara, dostrzegając w nich strukturalne i polityczne podobieństwo do działań Akcjonistów Wiedeńskich, pionierów sztuki krytycznej. Czyniąc teoretycznym zapleczem interpretacji prac Różewicza i Kajzara teorię abiektu Julii Kristevej, autor podejmuje dyskusję z praktyką automatycznego włączania sztuki abiektu w pole sztuki krytycznej, dyskutując granice krytycznej funkcji sztuki.