PL
„Teksty Drugie. Teoria literatury, krytyka, interpretacja” (ISSN 0867-0633) to dwumiesięcznik literaturoznawczy wydawany od 1990 przez Instytut Badań Literackich PAN we współpracy ze Stowarzyszeniem Pro Cultura Litteraria.
PL

Articles: Aleksandra Szczepan

Przeczulone słowa i drgające obrazy. O potencjalnych metodach badań nad Zagładą

Issue: 2021 / 5

Artykuł bada możliwości wykorzystania koncepcji potencjalnej historii Arielli Azoulay oraz teorii dekolonialności w kontekście historii Polski i Europy Środkowo-Wschodniej oraz Zagłady. Odwołując się do tej tradycji, autorka proponuje takie kategorie, jak przeczulone słowa, drgające obrazy (glitches), analizowane na wybranych przykładach tekstów i nagrań archiwalnych, oraz intymne kartografie i prekarne pomniki.

Słowa kluczowe: potencjalna historia, dekolonialność, Zagłada, glitch, świadectwo

Krystyna Żywulska, parade gojka. O dwóch językach polskiej kultury po Zagładzie

Issue: 2020 / 3

Celem artykułu jest lektura wspomnień obozowych Krystyny Żywulskiej Przeżyłam Oświęcim jako marańskiego świadectwa Zagłady, a równocześnie zapisu „dwóch języków” (G. Niziołek) powojennej kultury polskiej: ofiary i świadka Zagłady. Wspomnienia obozowe pisarki (1946), napisane z perspektywy reprezentantki polskiej inteligencji katolickiej, zestawione zostają z jej drugą książką – Pustą wodą (1963), w której autorka opisała swoje doświadczenia Żydówki w getcie warszawskim. Interpretacja Przeżyłam Oświęcim jako marańskiego świadectwa obejmuje analizę, po pierwsze, strategii kamuflażu i mimikry służących Żywulskiej do konstruowania nieżydowskiej biografii na kartach wspomnień; po drugie – narracyjnych spięć żydowskich i nieżydowskich losów, które kreuje Żywulska, aby w ten sposób opisać kontrfaktyczną historię swojego życia.

Słowa kluczowe: Krystyna Żywulska, maran, świadectwo, Zagłada, literatura obozowa

O wystawianiu historii. Świadek Zagłady na scenie zbrodni

Issue: 2018 / 3

W artykule autorka proponuje odczytanie relacji wideo postronnych świadków Zagłady nagrywanych w nieupamiętnionych miejscach wydarzeń jako dokumentów wizualnych, które równocześnie reprezentują i ustanawiają takie lokalizacje jako scenę zbrodni. Scena zbrodni – kategoria z pogranicza studiów forensycznych i performatywnych – pozwala postrzegać nieupamiętnione miejsca Zagłady równocześnie jako rezerwuar śladów przeszłości, materialnych dowodów, jak i przestrzeń rekonstrukcji zdarzeń w performatywnych aktach świadczenia. Posługując się cytatami z kilkunastu świadectw wideo, dokumenty te autorka interpretuje jako akty odtworzenia i wytworzenia sceny zbrodni w perspektywie sześciu kategorii: archiwum, świadka, krajobrazu, struktury czasowej, rekonstrukcji i ramowania.

Słowa kluczowe: Zagłada, świadek, świadectwo wideo, scena zbrodni, krajobraz

„Przestrzeń zaraz pokażę”. Krajobrazy Zagłady, performanse pamięci

Issue: 2018 / 1

Celem artykułu jest analiza performatywnych praktyk postronnych świadków Zagłady wobec nieupamiętnionych miejsc ludobójstwa w kontekście teorii świadectwa oraz związków traumy z przestrzenią i krajobrazem. Wychodząc od analizy współzależności gestu, krajobrazu i świadectwa w przypadku relacji postronnych w Shoah C. Lanzmanna, pokazuję ewolucję świadectwa wideo jako gatunku oraz sposobów jego interpretacji. Następnie analizuję praktyki postronnych świadków w miejscach rozproszonego Holokaustu w Polsce, zarejestrowane na wybranych nagraniach wideo z archiwów United States Holocaust Memorial Museum oraz fundacji Yahad – In Unum. Argumentuję, że w przypadku praktyk testymonialnych postronnych świadków Zagłady szczególne znaczenie zyskuje ich przestrzenno-performatywny wymiar, który każe zinterpretować na nowo problem indeksalności świadectwa i wyznaczników jego gatunkowości.

Słowa kluczowe: świadectwo wideo, Zagłada, krajobraz, indeksalność, świadek, postronny, gest

Krajobrazy postpamięci

Issue: 2014 / 1

Celem artykułu jest wykazanie, że krajobrazy postpamięci, rozumiane zarówno jako przestrzenna dyspozycja terenów Europy Środkowo-Wschodniej będących korelatem historycznego doświadczenia, jak i ich kulturowe – przede wszystkim zaś fotograficzne, filmowe i literackie – reprezentacje, dają asumpt do przemyślenia na nowo dwóch istotnych dla studiów nad pamięcią i traumą kwestii: przestrzennego wymiaru pamiętania i znaczenia miejsca/krajobrazu dla doświadczenia postpamięci, a także reinterpretacji archiwum wizualnych klisz związanych z reprezentacją przestrzeni naznaczonej historyczną traumą, a tym samym rozpoznania elementów, dynamiki działania i kulturowej proweniencji tego „traumatycznego” kanonu.

Realizm i trauma – rekonesans

Issue: 2012 / 4

Celem artykułu jest zbadanie możliwości redefinicji kategorii realizmu w kontekście literatury Zagłady i literatury traumatycznej. Wychodząc od analizy XX-wiecznych propozycji przeformułowania tego pojęcia autorka tworzy teoretycznoliteracką bazę dla opisu i interpretacji literatury świadectwa oraz tekstów literackich próbujących oddać doświadczenie traumatyczne. Autorka proponuje użycie pojęcia realizmu do opisu i interpretacji literatury traumatycznej, przy równoczesnym rozpoznaniu zagrożeń użycia takiego języka – szczególnie problemu konwencjonalizacji środków literackich mających na celu oddanie doświadczenia opisywanego jako niewyrażalne.

By using the website you agree to our cookies policy. At any time you can change the settings as regards cookies as well as learn more about them Click here Do not show this information again