Artykuły: Maciej Jakubowiak

Maciej Jakubowiak
UJ
Artykuł problematyzuje występowanie figury widma w kontekście modernistycznych dyskusji o wpływie, plagiacie i oryginalności w poezji. Analizie poddane zostają eseje teoretyczne Karola Irzykowskiego i T.S. Eliota oraz rozprawa Johna Livingstone’a Lowesa The Road to Xanadu. Choć w badanych tekstach widmo nie występuje w roli centralnej figury i pojawia się raczej sporadycznie, to jego obecność pozwala na przeformułowanie problemu wpływu i naśladownictwa oraz na wyrazistą rekonstrukcję zróżnicowanych strategii wobec tych zjawisk. Za ramę teoretyczną służy tu koncepcja Jacques’a Derridy z Widm Marksa, a szczególnie akcentowane przez filozofa aspekty anachroniczności i zmąconej źródłowości uruchamiane przez tytułowe pojęcie.
Słowa kluczowe: widma, plagiat, modernizm, T.S. Eliot, K. Irzykowski, , krytyka genetyczna
specters, plagiarism, modernism, T.S. Eliot, K. Irzykowski, J.L. Lowes, genetic criticism

Artykuł stanowi analizę relacji zachodzących w polu literackim w Polsce po 1989 r. w odniesieniu do problematyki prawa autorskiego oraz procesu remediacji druku. Przedmiotem analizy są wypowiedzi aktorów pola zebrane w ramach badania socjologicznego o zasięgu ogólnopolskim. Punktem wyjścia jest rozpoznanie rozbieżności w sposobach artykułowania własnych interesów przez grupy autorek i autorów z jednej strony oraz wydawców z drugiej. O ile obie grupy wyrażają silne przywiązanie do książki jako przedmiotu (związanego z zachowawczymi modelami dystrybucji), o tyle ich opinie różnią się w kwestii ochrony prawnoautorskiej. Artykuł stanowi próbę wyjaśnienia tego, w jaki sposób odmienne interesy tych grup mogą być artykułowane za pomocą tożsamych figur.

Artykuł dotyczy postaci literackich, które świadome są swojej fikcyjności i które określa się terminem „postać metafikcyjna”. Termin ten łączy dwa znaczenia metafikcji: jedno zwizane z literaturą metafikcyjną (jak opisuje ją Patricia Waugh) a drugie odsyła do relacji między postacią a fikcją w perspektywie epistemologicznej, ontologicznej i antropologicznej. Główna część artykułu poświęcona jest analizie dwóch powieści Teodora Parnickiego: Muza dalekich podróży oraz Rozdwojony w sobie. Analizuje się w niej konstrukcję powieści, motyw powieści w powieści, koncepcję postaci literackiej i jej związki z postacią empiryczną i autorem. Interpretacja prowadzi autora do uznania konsekwencji takiej konstrukcji postaci meftafikcyjnej dla nowej koncepcji podmiotu autorskiego i antropologicznej refleksji, która oznacza odkrycie fikcyjnego charakteru podmiotowości, tożsamości i rzeczywistości.