Artykuły: Marek Troszyński

Ustalenie wzajemnych relacji pomiędzy poszczególnymi zapisami autorskiego autografu wymaga przełożenia zależności topograficznych na chronologiczne, odwrócenie procesu nawarstwiania tekstu. Zwrot w kierunku brudnopisu jako autonomicznego obiektu badań, dysponującego własnym, niezależnym od znaczenia tekstu głównego, nawiązuje do francuskiej szkoły genetycznej. Dzięki spiętrzającym się wariantom, kolejnym redakcjom autorskiego zapisu (avantekstu) wyłania się tekst nowy – mniej oczywisty a polifoniczny, konkurencyjny wobec sensu dzieła uporządkowanego przez edytorów i zamkniętego, a nawet uwięzionego w książce. Po wiekach panowania książki, która narzucała linearny odbiór dzieła, rękopis dzięki jego powszechnemu udostępnieniu w formie cyfrowych podobizn może animować powrót do źródeł. Rękopis sprzeciwia się bowiem kreślącej ręce autora, odkrywa to, co miało zostać unieważnione. Jest związany z autorem rzeczowo, nosi ślad jego ręki i zawiera inne możliwe do odczytania ślady historycznego bios persony. Przedstawiony schemat swoistej archeologii tekstu nakierowany jest na zapisy zawikłane, może służyć jako przykładowa procedura badawcza.