Artykuły: Paweł Mościcki

Tekst jest próbą analizy specyficznej formy czasowości jaką jest krótki czas oczekiwania przez skazańców na egzekucji. W celu przybliżenia tego rodzaju doświadczenia autor dokonuje interpretacji zarówno inskrypcji i listów pisanych przez skazańców w różnych momentach historycznych (m.in. I i II wojna światowa), jak i literackich przetworzeń tej sytuacji. Szczególną uwagę poświęca noweli Wiktora Hugo, Ostatni dzień skazańca, która funkcjonuje w tekście jako swoisty paradygmat „krótkiego czasu”.

Słowa klucze: Inskrypcje, czas, literatura więzienna, filozofia czasu

Tekst jest próbą odpowiedzi na pytanie czy możliwe jest nie-imperialne spojrzenie i czy jest ono możliwe w kinie. Autor rozważa tę kwestię odwołując się do przykładu filmu Tu i gdzie indziej Jeana-Luka Godarda i Anne-Marie Mieville z 1976, który sam stanowi lekturę zarzuconego projektu Godarda Aż do zwycięstwa. Podejmuje on problematykę palestyńskiej walki o niepodległość w kontekście ewolucji zachodniego myślenia kolonialnego i jego powiązania z technikami i praktykami społeczeństwa spektaklu. W artykule film Godarda zestawiony jest z projektem historii potencjalnej, w której Ariella Aïsha Azoulay tworzy postulat oduczania się imperializmu. Autor przekonuje, że Godard i Mieville realizują go w ramach specyfiki języka filmowego, odwołując się do konieczności dekolonizacji dominujących w kinie mechanizmów percepcji i refleksji. Kontrowersje, jakie film wywołał wśród krytyków i historyków kina można również uznać za dowód, że film dotyka czułego miejsca w ideologicznej strukturze współczesnej kultury wizualnej.

Słowa kluczowe: Jean-Luc Godard i Anne-Marie Miéville; historia potencjalna; dekolonizacja; kino polityczne; Ariella Aïsha Azoulay, społeczeństwo spektaklu

Artykuł ten traktuje katastrofę klimatyczną jako poważne wyzwanie dla filozofii. Próbując zdać sprawę z tego, jak dalece wizja zbliżającej się apokalipsy modyfikuje kategorie temporalne, do jakich przyzwyczaiła nas nowoczesność, autor analizuje dwie koncepcje „czasów końca”. Pierwszą jest filozofia rozwijana przez Günthera Andersa w oparciu o zagrożenie definiujące erę nuklearną, które austriacki filozof traktuje jako dziejowy przełom. Drugą – koncepcja mesjanizmu rozwijana przez Giorgio Agambena, nie bez wyraźnych wpływów Andersa, w książce Czas, który nadchodzi. Artykuł pokazuje użyteczność tych dwóch autorów dla dyskusji o erze antropocenu. 

Słowa kluczowe: Katastrofa klimatyczna, czas końca, mesjanizm, epoka nuklearna Gunther Anders, Giorgio Agamben

Paweł Mościcki
IBL PAN
Artykuł jest próbą zastanowienia się nad użytecznością pojęcia aury w badaniach nad filmem w kontekście dyskursu na temat widmowego charakteru filmowego medium. Składa się z dwóch części. W pierwszej z nich autor analizuje różne znaczenia kategorii aury w pismach Waltera Benjamina, a zwłaszcza jej niejednoznaczność w odniesieniu do wynalazku kina. Tematem drugiej części jest relacja między aurą a pojęciem fotogenii, którego najbardziej zaawansowanym teoretykiem był przywoływany w tekście Jean Epstein.
Słowa kluczowe: film, aura, fotogenia, reprodukcja techniczna, widmo, Walter Benjamin, Jean Epstein

Artykuł jest próbą analizy filmu Zaćmienie Michelangelo Antonioniego z punktu widzenia filmowej konstrukcji afektu. Chodzi w nim o pokazanie, że nowoczesne kino nie skupia się na emocjach bohaterów ukazywanych za pomocą gry aktorskiej, lecz tworzy afekty wyrażane na wszystkich poziomach dzieła filmowego i odsyłające ostatecznie do ogólnej wizji afektywnego „stanu świata“. Autor bada w nim wątki pustki, skamienienia, ograniczenia spojrzenia, zaćmienia afektu oraz ukazywanego przez Antonioniego związku między współczesną petryfikacją uczuć a kapitalizmem.

Artykuł analizuje specyficzny moment historycznego powiązania literatury z fotografią, jaką były lata wielkiego kryzysu w Stanach Zjednoczonych. Działalność państwowej agencji FSA, której celem było dokumentowanie i prezentowanie całemu społeczeństwu problemów warstw najbardziej upośledzonych ekonomicznie i kulturowo, była wykorzystywana do projektów o znacznie bardziej złożonym i artystycznie zaawansowanym celu. W ten sposób narodziło się wiele frapujących duetów fotograficzno-pisarskich, których dokonania pozostają odrębnym świadectwem nie tylko pewnego momentu z historii społecznej, ale także stanowią ważny epizod w historii relacji pomiędzy różnymi mediami. Autor stara się wskazać w swym tekście również teoretyczne, polityczne i etyczne konteksty tych wspólnych dokonań.

W artykule Pawła Mościckiego Jan Karski występuje nie tylko jako jeden z najważniejszych świadków historii i kurier państwa podziemnego w trakcie II wojny światowej, ale także jako „aktor“ występujący w dwóch filmach Claude’a Lanzmanna – Shoah oraz Raport Karskiego. Przy okazji analizy obu filmów Mościcki poddaje rewizji koncepcję świadectwa wypracowaną przez Dominicka LaCaprę oraz omawia teorię świadka jako „aktora realnego“ sformułowaną przez Lanzmanna. Przykład Karskiego służy mu jako okazja do pokazania do jakiego stopnia status świadka przypomina status aktora i jak bardzo skuteczność świadectwa zależy od jego transmisji za pomocą słów, gestów, zachowań a więc elementów tworzących arsenał środków aktorskich