Recenzja: Philippe Lejeune, Napisać swoje życie. Droga od paktu autobiograficznego do dziedzictwa autobiograficznego, przeł. Aneta Słowik, Małgorzata Sakwerda, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław 2017.
Słowa kluczowe: Lejeune Philippe, autobiografia, pakt autobiograficzny, dziennik osobisty, archiwa, Stowarzyszenie na Rzecz Autobiografii i Dziedzictwa Autobiograficznego
W rozmowie z Pawłem Rodakiem Daniel Fabre wyróżnia najpierw dwa sposoby uprawiania antropologii literatury: pierwszy, polegający na antropologicznej lekturze dzieł literackich, drugi, zakładający, że literatura to nie tylko dzieła literackie, ale także instytucje literackie i role społeczne: pisarze, czytelnicy, wydawcy, księgarze, krytycy. Następnie wskazuje różne odpowiedzi na pytanie o początek literatury z antropologicznego punktu widzenia, zwracając zarazem uwagę, że literatura to nie tylko teksty, ale także cała „architektura” instytucjonalna wokół tekstów oraz wyobrażenia na temat twórczości i osoby pisarza, zaś literackość to kwestia recepcji. W drugiej części rozmowy Daniel Fabre mówi o najważniejszych składnikach sfery materialnej związanej z pisarzem i jego twórczością: rękopisach, wizerunkach pisarza, jego ciele, zwłokach i grobie. Na końcu rozmowy omawia znaczenie pisarzy w kształtowaniu się nowoczesnych tożsamości narodowych i ponadnarodowych.
W tekście autor posługuje się rozumieniem dziennika osobistego jako praktyki piśmiennej, w której dokonywanie zapisów jest jednocześnie działaniem o wielorakich funkcjach, a elementem mającym swój udział w znaczeniu i funkcjach tego działania jest wymiar materialny. Jeśli podmiotem tekstu jest jakieś „ja”, to pomiotem działania-pisania jest empirycznie istniejąca osoba, co zostaje potwierdzone śladem jaki pozostawia ona nie tylko w tekście, ale również w materialności dziennika. Prawda w dzienniku ma zatem charakter historyczny, osobowy i piśmienny (dziennik to seria datowanych, osobowych śladów). Prawda dziennika nie istnieje tylko na poziomie tekstu, ale jest prawdą życia osoby, która pozostawia swój ślad w praktyce prowadzenia dziennika, której istotnymi cechami jest piśmienność i materialność. Po przyjęciu takich założeń, autor omawia następnie trzy rodzaje diarystycznej prawdy, nazywając je kolejno: prawdą wydarzeń (czyli prawdą historyczną), prawdą doświadczenia (czyli prawdą psychologiczną lub osobową) oraz prawdą rzeczywistości (czyli prawdą metafizyczną lub transcendentną).
Autor proponuje spojrzenie na dzienniki wojenne jako piśmienną praktykę życia codziennego, mającą przynajmniej trzy istotne wymiary: egzystencjalno-pragmatyczny, materialny i tekstowy
Odmienne sytuacje komunikacyjne w Szkicach piórkiem Andrzeja Bobkowskiego i Pamiętniku Andrzeja Trzebińskiego