PL
„Teksty Drugie. Teoria literatury, krytyka, interpretacja” (ISSN 0867-0633) to dwumiesięcznik literaturoznawczy wydawany od 1990 przez Instytut Badań Literackich PAN we współpracy ze Stowarzyszeniem Pro Cultura Litteraria.
PL

Articles: Sławomir Jacek Żurek

Gry przemocy w powieściach „Król” i „Królestwo” Szczepana Twardocha

Issue: 2021 / 5

W obu powieściach (Król i Królestwo) Szczepana Twardocha podstawą modernistycznego porządku jest przemoc, będąca narzędziem przetwarzania starego świata w nowy. To „przemoc założycielska” (Rene Girard), rodzaj trawestacji mitu o kosmicznym przełomie, o królu-ofierze i upadku jego królestwa. Twardoch pokazuje, jak w tym procesie rodzi się nowa antropologia, według której Żydzi – jako przedstawiciele niegdyś objawionego przez Boga ładu, uznawanego za przebrzmiały – zostają ostatecznie wykluczeni. Stają się ofiarą, której śmierć ma na celu ideowe oczyszczenie świata. Stąd Zagłada postrzegana jest tu jako wcielenie pewnej gry o nieuchwytnych regułach – jak twierdził Girard – „gry lęku śmiertelnego”, pożądanego przez ludzi, aby go w końcu „w śmierci i upadku […] przezwyciężyć”.

Słowa kluczowe: powieści Szczepana Twardocha, przemoc, gry przemocy, mit założycielski, modernizm, sacrum, mitologia hebrajska, ofiara, judaizm, relacje polsko-żydowskie, Holokaust

Topika judajska a topika Zagłady w najnowszej literaturze polskiej. Wstępne rozpoznania

Issue: 2019 / 4

Pierwszym badaczem, który zaobserwował przenikanie topiki judajskiej do polskiej literatury był Władysław Panas, który wskazał trzy źródła tej topiki: Torę pisaną (Biblia hebrajska), Torę ustną (Talmud i literatura post-rabiniczna) i Kabałę (tradycja mistyczna), stanowiące skarbnicę obrazów i wyznaczające kod kulturowy. Panas opisał obszerny korpus toposów przetwarzanych w wyobraźni artystycznej literatów polskich pochodzenia żydowskiego (choć nie tylko ich) do czasów Zagłady. Ona zakłóciła bowiem ten proces, gdyż okazała się nie do opisania według tropów wytworzonych przez tradycję judaistyczną. W efekcie powstała nowa żydowska topika modernistyczna. Badaczem, który zapoczątkował próbę jej nazwania i uporządkowania był Sławomir Buryła.

Artykuł pogłębia kwestię sposobów uzewnętrzniana się topiki Shoah w najnowszej (po roku 2000) polskiej literaturze przede wszystkim na przykładzie prozy Igora Ostachowicza (Noc żywych Żydów, 2012), zawierającej takie toposy Zagłady jak: antysemici/neonaziści, dewaluacja wartości, drugie/trzecie pokolenie, miejsce-po-aryjskiej stronie, miejsce-po-getcie, miejsce-po-lagrze, Muranów, pogrom, sprawiedliwi, trauma Zagłady, walka o pamięć, żywe trupy/żydowskie zombi, oraz ich związki z topiką judajską.

Słowa kluczowe: topika judajska, topika Zagłady, Shoah, najnowsza literatura polska

Zagłada w najnowszej polskiej literaturze dla dzieci i młodzieży

Issue: 2017 / 2

Recenzja: Małgorzata Wójcik-Dudek, W(y)czytać Zagładę. Praktyki postpamięci w polskiej literaturze XXI wieku dla dzieci i młodzieży, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2015.

Słowa kluczowe: Zagłada, literatura polska dla dzieci i młodzieży, postpamięć, metodologie poststrukturalistyczne

Zrozumieć Grynberga

Issue: 2007 / 5

Recenzja. Sławomir Buryła Opisać Zagładę. Holocaust w twórczości Henryka Grynberga, Wrocław 2006

Między lumen a lux

Issue: 2006 / 3

Światło oraz problematyka postrzegania wzrokowego rzeczywistości jako klucze do twórczości Miłosza; wokół Krisa van Heuckeloma “Patrzeć w promień od ziemi odbity”. Wizualność w poezji Czesława Miłosza, Warszawa 2004

Miara świętości

Issue: 2004 / 5

Recenzja. Józef Wróbel Miara cierpienia. O pisarstwie Adolfa Rudnickiego, Kraków 2004

By using the website you agree to our cookies policy. At any time you can change the settings as regards cookies as well as learn more about them Click here Do not show this information again