Artykuły: Agnieszka Karpowicz

W artykule podjęto próbę przedstawienia i zanalizowania wyobraźni ekologicznej jednego z najważniejszych twórców literatury i teorii awangardowej w Polsce, osadzonej w kontekście miejskim, budowanej wokół programu modernizacji i urbanizacji. Opisano takie elementy ekologiczne jak stosunek do nowoczesnego środowiska miejskiego, rola natury (zieleń miejska), struktura relacji między organizmami zamieszkującymi to środowisko. Koncepcje Peipera zostały skonfrontowane m.in. z innymi projektami awangardowymi, dyskursem prasowym i oficjalną polityką państwa. Zwrócono szczególną uwagę na przyczyny stopniowej erozji zachwytu urbanizacją w twórczości Peipera i niezwerbalizowane wprost lęki lub poczucie zagrożenia, stojące u podstaw utopii urbanistycznej krakowskiego poety.

Słowa klucze: urbanizm, modernizacja, Tadeusz Peiper, ekologia, miasto, natura, LĘK

Artykuł dotyczy tendencji do ujmowania (po)nowoczesnych form logowizualnych jako przejawów kryzysów i zapaści kultury. Prześledzono dyskursy związane z poezją wizualną i konkretną, w których wskazuje się na integralny związek tego rodzaju sztuki z kryzysem reprezentacji, ale rozumianym przede wszystkim jako wyraz przesileń komunikacyjnych i rozpadu uniwersów symbolicznych odczuwanego jako stan kryzysowy. Autorka próbuje przyjrzeć się w tej perspektywie współczesnemu nurtowi„pisanego malarstwa”, analizując zarówno dyskurs, jaki on wywołuje, jak i wybrane prace, a także osadzając to zjawisko w tradycji pisania o logowizualności. Zadaje pytanie o to, jakie sytuacje i mechanizmy artyści plastycy i krytycy diagnozujądziś jako rozregulowane i kryzysowe, a także o to, gdzie dostrzegają największe pola napięć i miejsca zapaści.

Słowa kluczowe: kryzys znaku,kryzys kultury, logowizualność, „pisane malarstwo”, haft, pismo, ekonomia, praca, Monika Drożyńska, Twożywo, Jadwiga Sawicka

W artykule zaprezentowano całą gamę codziennych gatunków ustnych współtworzących performance artystyczny i towarzyski Mirona Białoszewskiego, do którego odsyłają nagrania magnetofonowe zarchiwizowane w Muzeum Literatury w Warszawie, a zwłaszcza zapisany na taśmach głos autora. Zwrócono uwagę na to, jak niezbywalny udział tych praktyk w procesie twórczym i związanych z nimi sytuacyjnych gatunków mówionych osadzonych w codzienności problematyzuje status ontologiczny tekstów literackich tego autora, a także kulturową i społeczną funkcję jego literatury. Podjęto także problem artystyczności i gatunkowości codziennych praktyk Białoszewskiego.

Słowa kluczowe: Miron Białoszewski, archiwum, głos, słowo żywe, gatunki codzienne, opowiadanie ustne, nagrania magnetofonowe, performance, Jadwiga Stańczakowa, zabawa społeczna, wspólnota, towarzyskość

Twórczość Mirona Białoszewskiego z drugiej połowy lat 70. XX wieku, po przeprowadzce pisarza do bloku przy ul. Lizbońskiej, przepełniona jest nazwami kwiatów, drzew, chwastów, krzaków, a przede wszystkim opisami praktyk związanych z roślinami: zrywania „zielsk” na dzikich łąkach i komponowania z nich spektakularnych bukietów w mieszkaniu, spontanicznych wyjazdów pod miasto po kwiaty, kupowania ich u ulicznych kwiaciarek. W artykule podjęto próbę analizy i interpretacji bogactwa roślin w późnej twórczości poety, zarówno w kontekście innych jego utworów, jak i jego biografii oraz topobiografii, a także charakterystyki przestrzeni miejskiej tamtego okresu, ze wskazaniem na zbieżność tego projektu estetycznego ze współczesną teorią nowych ekosystemów.
Słowa kluczowe: miejska flora, rośliny synantropijne, czwarta natura, estetyka nieużytków, ekonomia nieużytków, Miron Białoszewski, Chamowo, Praga-Południe, Beata Gawryszewska, Maciej Łebkowski.

Tekst przedstawia analizę i interpretację twórczości Jadwigi Sawickiej przez pryzmat praktyk piśmiennych, w perspektywie medialnej i w odniesieniu do kategorii improwizacji Tima Ingolda. Autorka dowodzi, że dla pełnego zrozumienia prac plastycznych artystki konieczne jest uwzględnienie nie tylko wizualnego wymiaru dzieł, lecz także procesów i procedur, które do ich powstania doprowadziły, ponieważ są one czynnikiem znaczeniotwórczym, podobnie jak funkcje kulturowe praktyk piśmiennych, do których Sawicka się odwołuje. Pozwala to spojrzeć na prace artystki jako odgrywanie i problematyzowanie automatyzmów procesów społecznych, jego głównych mechanizmów i zasad, które zawiera w sobie już mikrostruktura procesu upiśmienniania.

Międzymiejsce. Antropologia codzienności – antropologia miasta – antropologia literatury. Analiza relacji na przykładzie Chamowa Mirona Białoszewskiego
Artykuł jest rozwinięciem i uzasadnieniem tezy Rocha Sulimy o antropologicznym nasyceniu literatury Białoszewskiego i możliwości traktowania jej jako inspiracji dla antropologa miejskiej codzienności. Sfunkcjonalizowana w ten sposób analiza ześrodkowana została na poetyce przestrzennej Chamowa i poszukiwaniu miejsc wspólnych między literackim stosunkiem do przestrzeni miejskiej i artystyczną jej kreacją będącą jednocześnie problematyzacją jej doświadczania oraz perspektywą antropologiczną w badaniu miejskiej codzienności, postulowaną i realizowaną przez Sulimę. Analiza i interpretacja Chamowa Mirona Białoszewskiego w kontekście antropologii codzienności, autoetnografii, współczesnych nauk o przestrzeni miejskiej i geopoetyki pozwala wskazać nie tylko na ogromne znaczenie literatury pięknej dla humanistycznie zorientowanych badań przestrzeni miejskiej, lecz także dowieść wagi tematyki miejskiej i tego kontekstu dla interpretowania utworu literackiego zakorzenionego biograficznie i geograficznie, samoświadomie problematyzującego to zakorzenienie.