Artykuły: Leszek Koczanowicz

W artykule analizowane są konsekwencje przyjęcia tezy, że utrata niepodległości przez Polskę może być traktowana po pierwsze, jako katastrofa, a po drugie, jako specyficzne przeżywanie żałoby tak, jak żałobę rozumiał Zygmunt Freud w znanym eseju Żałoba i melancholia. Główną kategorią intepretowaną z powyższej perspektywy polskość.  Pierwsza część tekstu dotyczy dwóch kluczowych pojęć: genealogii oraz polskości. Druga natomiast jest rozbiorem idei katastrofy jako swego rodzaju zdarzenia oraz ekspozycją terminu melancholia. W części tej znajduje się też argumentacja, że dominantą historii porozbiorowej była zbiorowa melancholia. W ostatniej części wyjaśnienia psychoanalityczne zderzane są z wyjaśnieniami społecznymi i ekonomicznymi.

Słowa klucze: melancholia, genealogia, rozbiory, marksizm, katastrofa

Esej łączy narrację autobiograficzną z analizą możliwości dialogu i porozumienia z inną kulturą. Opowiadam w nim o swym dzieciństwie na Dolnym Śląsku w Legnicy, o swym zetknięciu z innymi kulturami. Mieszkali tam Rosjanie, Żydzi, Ukraińcy, Łemkowie i Grecy. W tle czuło się dominującą obecność nieobecnych Niemców, którzy stworzyli miasto, ale zostali z niego wysiedlenie po Drugiej Wojnie Światowej. Odwołując się do koncepcji filozoficznych i kulturoznawczych zastanawiam się, czy jest możliwe, aby prowadzić dialog z kulturą, która zniknęła, po której zostały jedynie materialne artefakty, a jeżeli jest to możliwe, to jakie muszą zaistnieć warunki, by dialog taki zaistniał.

Słowa kluczowe: Pamięć, Dolny Śląsk, dialog kulturowy, komunizm, Armia Radziecka

Artykuł poświęcony jest jednemu z najbardziej interesujących fenomenów nowoczesności, powszechnie występującemu odczuciu, że jest się kimś innym. Poczucie to, jak argumentuję w tekście, jest konsekwencją osiowych tendencji nowoczesności: podziału pracy, rozwarstwienia społecznego, rozpadu powszechnie akceptowanych wartości i powstania jednostki jako osobnej kategorii społecznej. Tendencje te prowadzą do upowszechnienia przekonania, że nasza tożsamość jest czymś obcym, narzuconym nam z zewnątrz. Do analizy tego stanu używam pojęcia hamartia zaczerpniętego ze starożytnej poetyki. O ile jednak w starożytności hamartia była powiązana z wybitnymi ludźmi, którzy nie rozpoznali swej prawdziwej sytuacji, to w nowoczesności demokratyzuje się ona, staje się prawie wszystkich Słowa kluczowe: nowoczesność, tożsamość, alienacja, hamartia, genealogia

Artykuł jest prezentacją i krytyczną analizą koncepcji Johna Searle’a konstruowania rzeczywistości społecznej. Przedstawione są w nim główne tezy tej koncepcji, przede wszystkim idea decydującego znaczenia języka dla tworzenia ontologii rzeczywistości społecznej. W swych ostatnich pracach Searl koncentruje się na kluczowych z jego punktu widzenia cechach czynności mowy, które umożliwiają istnienie społeczeństwa. Koncepcja Searle’a wzbudza jednak wiele kontrowersji i niektóre z nich dyskutowane są w artykule. Autor w końcowych partiach artykułu porównuje koncepcję Searle’a z innymi teoriami społecznymi, które sytuują język u podstaw życia społecznego.

Artykuł poświęcony jest analizie związków między kulturoznawstwem a filozofią. Punktem wyjścia analizy jest koncepcja nauki o kulturze Aby Warburga, w której splatają wątki filozoficzne i interpretacje dzieł sztuki w ich kulturowych kontekstach. Idee Warburga z kolei zostają wykorzystane przez Giorgio Agambena dla ustanowienia nauki o kulturze jako dziedziny, w której żmudnie rekonstruuje się przemieszczenia motywów i tropów, ale unika się formułowania jakichkolwiek stwierdzeń uniwersalnych. Nauka o kulturze stawia sobie odmienne niż filozofia zadania, ale jej powstanie nie byłoby możliwe bez pomocy i odrzucenia filozofii.

Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie, jak możliwe jest funkcjonowanie sztuki w przestrzeni publicznej. Odpowiedź na to pytanie zakłada ukazanie związków między sztuką, polityką a etyką, które spełniają się w sferze publicznej. W artykule przywoływane są różne współczesne koncepcje takich związków, w konkluzji jednak dominuje odwołanie do poglądów Julii Kristevy. Traktuje ona bunt jako indywidualną rewoltę, ktora swój wyraz znajduje w sprzeciwie wobec dominujących form życia społecznego. Sztuka będąc formą indywidualnej ekspresji może w ten sposób stać się częścią dyskursu w przestrzeni publicznej.