Autor rozważa wybrane przesłanki i konsekwencje zainteresowania kategorią polityczności we współczesnej humanistyce. W swym omówieniu skupia się na wspólnych obszarach zainteresowania różnych tradycyjnych dyscyplin, zwracając uwagę przede wszystkim na zagadnienia agoniczności i reprezentacji

Artykuł jest prezentacją i krytyczną analizą koncepcji Johna Searle’a konstruowania rzeczywistości społecznej. Przedstawione są w nim główne tezy tej koncepcji, przede wszystkim idea decydującego znaczenia języka dla tworzenia ontologii rzeczywistości społecznej. W swych ostatnich pracach Searl koncentruje się na kluczowych z jego punktu widzenia cechach czynności mowy, które umożliwiają istnienie społeczeństwa. Koncepcja Searle’a wzbudza jednak wiele kontrowersji i niektóre z nich dyskutowane są w artykule. Autor w końcowych partiach artykułu porównuje koncepcję Searle’a z innymi teoriami społecznymi, które sytuują język u podstaw życia społecznego.

Tezą główną tekstu jest twierdzenie, że opisany przez Louisa Althussera proces interpelacji nigdy nie jest pełen, nigdy nie ma jasnego końca. Podmiot nigdy nie kończy procesu domknięcia swojej decyzji identyfikacyjnej. Więcej, autor twierdzi, że zakończenie tego procesu, byłoby dla podmiotowości zagrażające i zgubne. Odwracając teorię aparatów ideologicznych Althussera do góry nogami, autor zadaje pytanie: kim jest podmiot niezinterpelowany, podmiot pęknięty, który pozostaje w nierozstrzygniętym dylemacie tożsamościowym i niejako pozbawiony ostatecznej decyzji o domknięciu swej tożsamości?

Artykuł analizuje kluczowe elementy oryginalnej, konsekwentnie rozwijanej i spójnej, acz rozproszonej w całym dziele Adorna, koncepcji tekstu jako sposobu poznania oraz kultury jako palimpsestu. Obejmuje ona m. in. refleksję nad doświadczeniem jako podstawowym wymiarem rzeczywistości kulturowej oraz konceptualizacje przedmiotu (jako splotu „zsedymentowanej historii” jego powstania, odniesień, kontekstualizacji), a także sposobów (projekt metody „konstelacyjnej” analizy) oraz wyników (metafora „pajęczynowej” sieci efektywnie zorganizowanego tekstu) humanistycznego poznania. W przekonaniu autora jest to propozycja inspirująca i aktualna, która może dostarczać obiecującego remedium na niektóre przynajmniej przejawy dostrzeganego współcześnie impasu czy kryzysu stosowanych w humanistyce metod poznania.

Artykuł stawia tezę, iż kontekst historyczny oraz polityczno-społeczny procesów modernizacyjnych, zachodzących na ziemiach polskich od końca wieku XIX po dzień dzisiejszy sprawił, że wyzwalaniu się z rozmaitych form opresji zarówno w życiu jak i w literaturze towarzyszyły znaczące efekty długotrwałego pozostawania w stanie zależności. Odciskały one ślady na procesach emancypacyjnych, i kształtowały tożsamości podmiotów. Studia postzależnościowe służą badaniu struktur poznawczych, których charakter wynika z pozostawania podmiotu najpierw w stadium długotrwałej niesuwerenności, potem zaś pragnącego ten stan rzeczy zmienić i odreagować. Obydwa procesy funkcjonują do dziś w polskich realiach jako naturalne i niewidzialne.

Artykuł stawia tezę, iż kontekst historyczny oraz polityczno-społeczny procesów modernizacyjnych, zachodzących na ziemiach polskich od końca wieku XIX po dzień dzisiejszy sprawił, że wyzwalaniu się z rozmaitych form opresji zarówno w życiu jak i w literaturze towarzyszyły znaczące efekty długotrwałego pozostawania w stanie zależności. Odciskały one ślady na procesach emancypacyjnych, i kształtowały tożsamości podmiotów. Studia postzależnościowe służą badaniu struktur poznawczych, których charakter wynika z pozostawania podmiotu najpierw w stadium długotrwałej niesuwerenności, potem zaś pragnącego ten stan rzeczy zmienić i odreagować. Obydwa procesy funkcjonują do dziś w polskich realiach jako naturalne i niewidzialne.

Recenzja: Jan Sowa, Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą, Universitas, Kraków 2011.

Recenzja: Mateusz Werner Wobec nihilizmu. Gombrowicz. Witkacy, Wydawnictwo sic!, Warszawa 2009.

Recenzja: Jan Sowa, Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą, Universitas, Kraków 2011.

Recenzja: Justyna Kowalska-Leder Doświadczenie Zagłady z perspektywy dziecka w polskiej literaturze dokumentu osobistego, Wydawnictwo UWr, Wrocław 2009

Autor rozważa, jaką postać może przyjmować historia literatury w obecnej sytuacji społecznej i kulturowej, po zmierzchu nowoczesności. Szczególną uwagę poświęca omówieniu zmian, jakie globalizacja (wraz z takimi pokrewnymi procesami, jak amerykanizacja, utowarowienie, rozwój nowych mediów, ekspansja monopolistów etc.) wywołuje w naszym myśleniu o twórczości artystycznej. Za poznawczo atrakcyjną perspektywę uznaje przede wszystkim projekt historii literatury traktowanej przede wszystkim jako narzędzie refleksji, a nie erudycyjny wykaz faktów.

Idea mówienia prawdy czy nieustraszonej mowy, to jeden z ulubionych tematów późnych pism Michela Fucaulta i jego ostatnich wykładów w Collège de France. Głównym celem artykułu jest przedstawienie pojęcia parezji w trzech głównych kontekstach: retoryki, filozofii i polityki. W każdym z nich nieustraszona mowa odgrywa inną rolę, ale zawsze wiąże się z etosem osoby, która mówi do innych osób. Jako figura retoryczna, filozoficzny styl życia czy cnota polityczna, zawsze przekracza konwencjonalne techniki mówienia prawdy.

Szkic podejmuje próbę poszerzenia literaturoznawczej refleksji o tekście pisanym w oparciu o publikacje spoza tej dyscypliny: m.in. Paula Saengera, Roberta Bringhursta i Stanislasa Dehaene’a, a także prace artystyczne: Heinza Gappmayra, Dereka Beaulieu i Christiana Dotremonta. Omawiane teksty ukazują niemożność ograniczenia pisanego tekstu literackiego do zapisu mowy, a także wskazują na pozajęzykowe składniki każdego tekstu pisanego. Użyte pismo zawsze posiada wiele konwencjonalnych, historycznych, materialnych i przypadkowych cech, które mogą w różnym stopniu wpływać na znaczenia, sam tekst pisany nigdy nie jest zaś w pełni linearny. Materialne, niesystemowe i niekonwencjonalne właściwości niektórych zapisów zostają określone jako parapismo, przez analogię do parajęzyka.

Artykuł poświęcony jest podmiotowi podróżopisarstwa, w szczególności dyskursywnym sposobom nadawania mu cechy posiadania wiedzy i specyfice tej wiedzy. Na materiale relacji z podróży po Rosji i innych krajach b. ZSRR autorka ukazuje zarówno różnice istniejące między podmiotami wiedzącymi w tej prozie, jak i ich cechy wspólne. Korzystając z kategorii gatunku i intertekstualności autorka dąży do umiejscowienia wiedzy, na którą podmiot podróżopisarstwa się powołuje, w kontekście relacji władzy nie tylko między światem przedstawianym a narratorem, ale także narratorem i czytelnikiem.

Artykuł opisuje przestrzeń miejską młodego, północno-amerykańskiego miasta na podstawie literackich utworów imigrantek związanych z tym miastem. Bezustannie zmieniająca się przestrzeń miasta nie sprzyja tworzeniu architektonicznych miejsc pamięci, a funkcje związane z pamięcia i przechowywaniem historii przejmuje na siebie język – nazwy miejsc i obraz literacki Vancouver. Istotnym elementem refleksji nad miejską przestrzenią jest pozycja jaką zajmują w niej kobiety, które jako autorki utworów literackich okazują sie przy tym najciekawszymi kronikarkami wielokulturowej przestrzeni Vancouver.

Choć współczesna turystyka oparta jest na idei przyjemnej odmiany, zerwania z rutyną i codziennymi obowiązkami, to oczekiwania odwiedzających miejsca katastrof i śmierci kształtują się według innych reguł. Podobne podróże zostały zdefiniowane przez badaczy jako odmienny typ turystyki zwanej „turystyką śmierci” (dark tourism) lub tanatoturystyką (thanatotourism). Chociaż fascynacja śmiercią nie jest niczym w kulturze nowym, to jednak traktowanie śmierci jako towaru przeznaczonego do „konsumpcji” wskazuje na zupełnie nową jakość opisywanego fenomenu. Artykuł jest próbą konceptualizacji tego coraz powszechniejszego zjawiska. Autorka podejmuje kluczowe kwestie motywacji osób podejmujących podobne podróże oraz określa problemy i metody badawcze „turystyki śmierci” jako nowego zjawiska społecznego i kulturowego.

Artykuł ten prezentuje teorię literatury Jacquesa Ranciere’a, który dowodzi, że wymiar estetyczny jest przyrodzony polityce, a sztuka jest zawsze już polityczna, w tym sensie, że jej formy proponują nowe paradygmaty dla wspólnoty. Zarówno literatura, jak polityka oferują nowe sposoby wrażania rzeczywistości. Teorię tą zajmuje szczególnie tak zwany estetyczny reżim sztuki, który zrywa z rozmaitymi hierarchiami innych reżimów („etycznego” czy „reprezentacyjnego”). Taki artystyczny egalitaryzm odpowiada zburzeniu realnych społecznych i politycznych hierarchii. Historia literatury musi każdorazowo określić tę korespondencję między formami literackimi a formami działania politycznego.

Celem artykułu jest przedstawienie najważniejszych postulatów badawczych Marjorie Perloff, zwłaszcza zaś koncepcji ‘nieoryginalności’, wyrażonej w książce Unoriginal Genius: Poetry by Other Means in the New Century. Najistotniejszym elementem artykułu jest krytyczne omówienie koncepcji ariergardy, definiowanej jako formacja, która – mimo nakierowania na eksperyment – nie dąży do zerwania z przeszłością, przekształcając propozycje dwudziestowiecznych awangard. Strategia, jaką przyjmuje ariergarda, umożliwia zbudowanie pomostu między praktykami awangardy, postulatami modernizmu, a postmodernistycznym dążeniem do intertekstualności. Przyjęcie koncepcji Perloff prowokuje do pytania o możliwość – i sensowność – ścisłego rozgraniczania modernistycznych i postmodernistycznych praktyk, a także stanowi pośrednią odpowiedź w sporze o charakter współczesnej poezji.

Salah Basalamah jest przekładoznawcą i prawnikiem, znawcą prawa własności intelektualnej (Master in Intellectual Property Law). Połączenie specjalności pozwoliło mu dostrzec wspólny obszar tych dziedzin: obie wiążą się z działaniami społecznymi i mają fundamentalny wymiar etyczny. Konieczność dostrzegania (w działaniach prawnych i przekładowych) stosunku do innego (tekstu; człowieka; kultury), stanowi podstawowe założenie jego pracy. Ukazana została tu rola, jaką klasyczne koncepcje przekładu odegrały w kształtowaniu dyskursu prawnego, określającego prawa autorskie i prawa do przekładu. Autor postuluje takie zasady rozpowszechniania światowego dziedzictwa intelektualnego w epoce globalizacji, które zapewniałyby równy dostęp do niego, a społecznościom najsłabszym nadawałyby szczególny status.

Artykuł opowiada pośmiertne dzieje szczątków Saartjie Baartman oraz użytek, jaki czyniono z jej biografii. Historia kobiety z ludu Khoikhoi zmarła w Paryżu w roku 1815, znana w Europie jako Hotentocka Wenus przez niemal dwa stulecia zdolna jest do ewokowania różnych narracji. Jej ciało i biografia bywały dowodem na poparcie tez naukowych, materią pozwalającą wymodelować teorię; wykorzystywano je też na poparcie różnych porządków ideologicznych. Stanowi to przykład wielowymiarowej kolonizacji znaczeń, wskazuje też wskazać krytyczną refleksję, zrodzoną z tego procesu.

Wybitny literaturoznawca, poeta, krytyk i tłumacz węgierski, profesor emeritus uniwersytetu Cambridge wspomina zdarzenia z dziejów swej znajomości z Czesławem Miłoszem, przede wszystkim spotkania i rozmowy. Odwołując się do prowadzonej z nim korespondencji, opisuje inicjatywy wydawnicze związane z promocją jego twórczości na łamach redagowanych przez siebie czasopism i antologii. Niektóre okoliczności tych przedsięwzięć stanowią istotny przyczynek do biografii Noblisty. W szkicu znajdziemy także interesujące szczegóły dotyczące pracy autora na Uniwersytecie Kalifornijskim, gdzie znalazł się na zaproszenie Miłosza, oraz wzmianki i uwagi na temat innych przyjaznych gestów wielkiego poety polskiego wobec młodego węgierskiego emigranta (m.in. umożliwił mu pracę badawczą na Harvardzie).

Autor analizuje trzy utwory prozatorskie Ludwika Heringa dotyczące powstania warszawskiego i Zagłady, publikowane w latach 1945-1946 w „Kuźnicy” i w „Głosie Ludu” a pomieszczone w wydanej niedawno książce pt.; „Ślady”, w kontekście „prozy cywilnej”, której ważnym wątkiem jest codzienne i niewzniosłe doświadczenie grozy wojny. Ważnym punktem odniesienia jest dla tej prezentacji „Pamiętnik z powstania warszawskiego”. Autor nazywa te wojenne szkice Heringa medalionami: stanowią one mieszankę fabuły i reportażu. Hering jawi się tu nie tyle jako wielki narrator, co eseista, a nawet publicystą, piętnujący obojętność świadków Zagłady, winę sąsiadów.

Artykuł jest próba uchwycenia prawidłowości lektury zjawisk, zdarzeń i zachowań, których tekstowa, semiotyczna natura jest wielce nieoczywista. Takich jak: miasto, miejsce warunkujące tożsamość i wspólnotę czy – szerzej – kraj, z którym się jest związanym, np. Polska. Lektura tego rodzaju tekstów w dużej mierze polega na przekształcaniu rzeczywistości w znaki określonego rodzaju (ikony, indeksy, metafory, symbole). Takie kulturowe wartości jak Polska czytane są jak palimpsesty, których sens konstruowany jest z perspektywy, jaka przyjmuje podmiot lektury: są zawsze wyraźnie „czyjeś”. W artykule posłużono się interpretacjami katastrofy smoleńskiej jako przykładem lektury zdarzenia, którego znaczenie jest wyraźnie zależne od uwarunkowań ideologicznych.