Artykuły: Marek Zaleski

Przedmiotem uwagi autora są mechanizmy psychologii twórczości i kwestie literackiego warsztatu, które skłaniają pisarzy do popełnienia plagiatu i które czynią plagiat literacki zjawiskiem zadomowionym w kulturze a nawet, zdaniem wielu,  nieuchronnym. Drugą istotną sprawą jest to, co różnicuje plagiat literacki od plagiatu w tekście naukowym w instytucjonalnym usytuowaniu twórczości literackiej i akademickiej.

Słowa kluczowe: plagiat, wpływ, allegatio, intertekstualność

—-

The focus of the author’s attention is on the mechanisms of psychology of creativity and the issues of literary agency that lead writers to commit plagiarism and that make literary plagiarism a phenomenon well established in culture and even, according to many, inevitable. The second important issue is what distinguishes literary plagiarism from plagiarism in an academic text in the institutional positioning of literary and academic creativity

Dolina Issy i Smutek tropików ukazały się w tym samym roku i były książkami, które  – zdawałoby się – nic ze sobą nie łączyło: pierwsza była powieścią, druga relacją z podróży.  Nic, oprócz może jednego: były książkami rówieśników naznaczonych doświadczeniem ekspatriacji. O podobieństwie obu tych książek przesądza zamysł, z jakim ich autorzy przystępują do pisania i przesłanie, jakie ich książki niosą. W jednym i w drugim przypadku ważna jest pętla czasu, w jakiej się znaleźli jako autorzy swoich książek, czynna w tym wszystkim nachtraeglichkeit: opowiadana historia jest poszukiwaniem, które jest zarazem rekuperacją i reaktywacją.

Słowa kluczowe: nachtraeglichkeit, circuitious journey, wyobraźnia antropologiczna, atmosfera

Piotr  Sommer w swojej poezji chętnie odwołuje się  do okolicznościowych odniesień: do zdarzeń, miejsc, do przywołanych z imienia przyjaciół i znajomych.  Dla autora artykułu stanowi to jedynie pretekst, by poddać rewizji kwalifikację tego, co jest  „okolicznościowe” w poezji.  Zaleski opisuje wypowiedź poetycką w dzisiejszej post-print oral and aural culture reanimującej dawną a dziś odpoznawaną tradycję obcowania z poezją. Opisuje gesty poetyckie Sommera. W szczególności zajmuje go to, jak dla odbioru poezji Sommera ważna okazuje się pamięć głośnej autorskiej lektury, bowiem to ona właśnie kryptonimuje wydarzeniowość, pozwala nam zdać sobie sprawę, iż wypowiedź poetycka odnosi się do swego aktu, swojego konkretnego dziania, a dopiero w następstwie tego, do tekstu wiersza.

Słowa kluczowe: poezja, gest, post-print oral and auralculture, mise-en-scène, mise-en-page

Tekst stanowi interpretację opowiadania Zygmunta Haupta Coup de grâce jako opowieści o wstydzie ofiary. Zdaniem autora jest to opowieść wpisująca się w – zaproponowane wiele lat później przez myśl psychoanalityczną i filozoficzną – inne traktowanie wstydu aniżeli uczucia związanego z poczuciem winy. Dzisiaj powiadanie Haupta daje się czytać niczym świadectwo złożone w imieniu ofiar, posiadaczy „nagiego życia”.

The text interprets Zygmunt Haupt’s story Coup de grâce as a story about the shame of a victim. According to the author, this is a story that is part of a different treatment of shame than feelings of guilt, proposed many years later by psychoanalytic and philosophical thought. Today, Haupt’s story can be read as a testimony on behalf of victims, holders of „naked life”.

Słowa kluczowe: shame, gaze, guilt, testimony

Artykuł jest próbą lektury Zniewolonego umysłu Czesława Miłosza z zastosowaniem narzędzia psychoanalizy lacanowskiej. Pozwalają one wydobyć zapoznany a zarazem prekursorski trop diagnozy Miłosza zapisany niegdyś w traktacie Etienne’a de La Boetie, Rozprawa o dobrowolnej niewoli.

Słowa kluczowe: Czesław Miłosz, Jacques Lacan, Etienne de La Boetie, zniewolenie/ servitude volontaire

Autor zajmuje się prozą Magdaleny Tulli czytaną poprzez teorię afektów wyłożoną przez Gillesa Deleuze’a. W prozie Tulli afekt inicjuje stawanie się świata przedstawionego: jest tym, co wirtualne, niczym kostka zwana mydłem w grze w scrabble. Tulli posługuje się składnią afektywną , tekst stanowi jakby torowisko-rozdroże z czynnymi na nim zwrotnicami ruchu znaczeń. Ten ruch zwrotnicy skutkujący w naszej lekturze „przejściem” znaczenia, to właśnie efekt bycia afektowanym. W prozie Tulli afekty wyzwala doświadczenie braku, świat przedstawiony w jej powieściach przypomina Deleuzjańskie „maszyny pragnące”, jest rozpięty w trójkącie braku, pragnienia i bólu.

Uwagi o poetyce Miłosza w odniesieniu do relacji między poezją, rzeczywistością i językiem.

Czy kłopoty jakie mają dziś badacze próbujący zmierzyć się z formą monografii historycznoliterackiej nie czynią ich postępowania fascynującą przygodą? Konstruowanie i interpretowania tekstu dzieła jako mniemanej całości oraz biografizowanie staje się działaniem zyskującym autobiograficzną i literacką ekspozyturę. Ten stan rzeczy, który dziś stał się przedmiotem uczonych komentarzy i dociekań, został dawno zauważony i opisany przez samych pisarzy.

Autor analizuje właściwą Bialoszewskiemu sakralizację zwykłości, która uzyskuje swoje reprezentacje w epifanijnych scenach zjawiania się najzwyklejszych rzeczy

Autor dowodzi znaczenia tropów idyllicznych dla interpretacji twórczości zarówno Schulza-pisarza, jak i rysownika

Autor omawia konsekwencje odstępstwa od opowieści mitycznej w poemacie Milosza Orfeusz i Eurydyka, prowokującego do pytań o funkcję mitycznej opowieści

Autor omawia przeświadczenie Miłosza o nieśmiertelności słowa poety, które – raz wypowiedziane – istnieje w powtórzeniu

Recenzja. Elżbieta Kiślak Walka Jakuba z aniołem. Czesław Miłosz wobec romantyczności, Warszawa 2000

Recenzja. Czesław Miłosz, Legendy nowoczesności, przedmowa J. Błońskiego, Kraków 1996

O wierszach Miłosza zawierających różnorakie odwołania do piosenki