Artykuły: Marian Bielecki

Artykuł jest próbą omówienia intertekstualnych związków między twórczością Gombrowicza a filozofią Heideggera – ze szczególnym uwzględnieniem wątków relacji człowiek-zwierzę, a także kwestii śmierci człowieka i zwierzęcia. Z przeprowadzonych analiz wynika, że antropologiczne projekty obu autorów różnią się w sposób zasadniczy. Jeśli niemiecki filozof usiłując określić istotę człowieczeństwa, mnożył podziały między ludźmi a zwierzętami, to polski pisarz na wiele sposobów tego rodzaju rozróżnienia problematyzował.

Zasadniczym kontekstem metodologicznym są animal studies, w obrębie których koncepcje Heideggera były wielokrotnie krytykowane. Wedle przedstawionej argumentacji Gombrowicz unikałby antropocentrycznych pułapek i w tym względzie artykuł głosiłby tezę wchodzącą w spór z dotychczasowymi ustaleniami badaczy i badaczek, ponieważ zasadniczo zmierzali oni ku przeświadczeniu, że konsekwentnie stabilizuje on mocną granicę między tym, co ludzkie i tym, co zwierzęce.

Słowa klucze: Heidegger, Gombrowicz, człowiek, zwierzę, śmierć, animal studies

Artykuł poświęcony jest osobliwym relacjom – biograficznym i literackim (intertekstualnym) – pomiędzy Gustawem Herlingiem-Grudzińskim i Witoldem Gombrowiczem. Związki biograficzne są niejasne: Herling-Grudziński poznał Gombrowicza już w międzywojniu, ale nie odnowił znajomości po wojnie, mimo że obaj pisarze współpracowali z paryską „Kulturą”. Być może dlatego, że ideowe i filozoficzne stanowisko autora Kosmosu było dla niego nie do przyjęcia. Dlatego ustawicznie będzie polemizował z Gombrowiczem – i tę polemikę zaczyna już w roku 1938 wysoce krytyczną recenzją Ferdydurki a będzie ją kontynuował w swoim Dzienniku pisanym nocą. Spór ten wyrażał się już na płaszczyźnie poetyki diariusza, ale dotyczył spraw bardziej zasadniczych: sposobu rozumienia literatury, powinności pisarza wobec zbiorowości i – przede wszystkim – koncepcji rzeczywistości oraz modelu podmiotowości (człowieka).

Artykuł prezentuje Konstantego Jeleńskiego jako znawcę sztuki, a zwłaszcza literatury, przybliżając jego metodę krytyczną

Recenzja. Michał Głowiński Gombrowicz i nadliteratura, Kraków 2002