Artykuły: Wojciech Ryczek

Artykuł stanowi omówienie kategorii charakteru lirycznego w poetyce Macieja Kazimierza Sarbiewskiego (Characteres lyrici, seu Horatius et Pindarus, 1626/1627). Poeta i nauczyciel retoryki poszerzył znaczenie tego pojęcia, aby objąć nim nie tylko rozmaite odmiany stylistyczne liryki (formy, rodzaje, odmiany i sposoby mówienia, np. apsychologia i chronicopoeia), ale także regulujące je przepisy retoryczne (nagłówki i indeksy tematyczne). Używał go raz jako kategorii retorycznej, wywodzącej się ze słownika elokucji, raz jako kategorii metaretorycznej umożliwiającej uporządkowanie materii wykładanej sztuki.

Słowa kluczowe: retoryka, elokucja, styl, poetyka, Maciej Kazimierz Sarbiewski.

Artykuł stanowi omówienie kategorii inwencji tekstowej (inventio textualis), wprowadzonej przez gdańskiego humanistę, Bartłomieja Keckermanna (1572-1609), w podręczniku wymowy kościelnej (Rhetorica ecclesiastica, Hanau 1600). Szczególnej analizie poddano użyty przez autora epitet określający sztukę opracowywania argumentów, akcentujący postulat jej ścisłej współpracy z hermeneutyką biblijną. Opis tej kategorii wymaga umieszczenia jej w perspektywie szeroko zakrojonego programu renowacji homiletyki pod znakiem powrotu do kazania jako zdyscyplinowanego retorycznie komentarza do wybranego fragmentu Pisma. Lektura (interpretacja) retoryczna stanowi w tej koncepcji ośrodek sztuki inwencyjnego odkrywania nowych znaczeń i wynajdywania prawdopodobnych argumentów.
Słowa kluczowe: homiletyka, Bartłomiej Keckermann, inwencja, intertekstualność, elokucja, retoryka.

Artykuł stanowi propozycję interpretacji retorycznej jednej z łacińskich ód Macieja Kazimierza Sarbiewskiego adresowanej do bliżej nieznanego Wojciecha Turskiego (Lyrica IV.32). W drugiej części artykułu zamieszczono transkrypcję, przekład i opracowanie omawianego tekstu. Analizując w perspektywie retoryki marzenia sennego dwie narracje liryczne poety koncentrujące się wokół lotu poety w przestworzach, ironiczne wyrzeczenie się przez autora Horacjańskiego wpływu, a także przywołanie dwuznacznego mitu o Ikarze (triumf sublimacji poetyckiej albo porażka twórczości imitacyjnej), można ukazać i opisać mimetyczno-semiotyczny mechanizm tworzenia tekstowego świata.
Słowa kluczowe: Maciej Kazimierz Sarbiewski, oda łacińska, fikcja liryczna, retoryka, tropy.

Artykuł stanowi omówienie wybranych interpretacji wieloznacznego epitetu złożonego polytropos, którym Homer określa Odyseusza w pierwszym wersie eposu o powrocie bohatera do Itaki. Przedstawiono najczęściej pojawiające się postaci, jakie przyjmował „wielce obrotny” heros: Sokrates, Platon, Antystenes – uosobienie mądrości praktycznej, Sturm, Sokołowski, Rybiński – przewodnik podczas wędrówek w poszukiwaniu wiedzy, Pucci, Peradotto – figura opisująca grę znaczeń w obrębie tradycji epickiej. Politropia jako kompetencja retoryczna, która łączy w sobie inwencję (poszukiwanie skutecznych argumentów) i elokucję (używanie w mówieniu wielu figur retorycznych), stanowi ideę regulatywną sygnalizującą mistrzowski sposób posługiwania się słowem w nazywaniu rzeczy po imieniu. Jako sztuka figuratywności, czyli umiejętność korzystania z rozmaitych tropów i figur wysłowienia, pozostaje próbą zwielokrotnienia form językowych w odpowiedzi na różnorodność świata i wielość ludzkich doświadczeń.

Idea mówienia prawdy czy nieustraszonej mowy, to jeden z ulubionych tematów późnych pism Michela Fucaulta i jego ostatnich wykładów w Collège de France. Głównym celem artykułu jest przedstawienie pojęcia parezji w trzech głównych kontekstach: retoryki, filozofii i polityki. W każdym z nich nieustraszona mowa odgrywa inną rolę, ale zawsze wiąże się z etosem osoby, która mówi do innych osób. Jako figura retoryczna, filozoficzny styl życia czy cnota polityczna, zawsze przekracza konwencjonalne techniki mówienia prawdy.