Artykuły: Joanna Tokarska-Bakir

Artykuł jest polemiką z tekstem Barbary Engelking Powiat bielski z książki zbiorowej Dalej jest noc (2018). Odwołując się do własnych badań terenowych na Podlasiu oraz do źródeł archiwalnych autorka kwestionuje główną tezę artykułu, zgodnie z którą przypadki ratowania Żydów w powiecie bielskim w trzeciej fazie Zagłady dotyczą wyłącznie ludności wiejskiej z przysiółków szlacheckich.
Słowa kluczowe: trzecia faza Zagłady, chłopi podlascy i szlachta, „tutejsi”; klasowość

Tekst, oparty na kwerendzie w Archiwum IPN, dotyczy mordów na Żydach, popełnianych na południowej Kielecczyźnie przez oddziały dywersyjne Batalionów Chłopskich i Armii Krajowej w trzeciej fazie Zagłady.

Słowa kluczowe: świadectwo sprawców; trzecia faza Zagłady; mordy na Żydach, oddział dywersyjny Batalionów Chłopskich i Armii Krajowej.

O ile w na zachodzie Europy badania nad pamięcią starały się docierać do głosów stłumionych przez narracje dominujące, zwrot pamięciowy w aktualnym polskim wydaniu otwarcie fliruje z postprawdą, torującą drogę nowej hegemonii. Korzystając z bezbronności postrukturalistycznej humanistyki, przejmuje on jej kolejne narzędzia i zaprzęga w służbę propagandowej retoryki. Nowy projekt pamięci wspólnoty zrywa z ricoeurowską tradą: pamięć zablokowana – pamięć powtórzenia – pamięć zobowiązana, wybierając blokadę i powtórzenie jako zalecany modus pamiętania („pamięć nieumarła” = paradoksalna posthumanistyczna realizacja kategorii undead). Tendencja ta zostaje ukazana na przykładzie ewolucji dyskursu o pogromie kieleckim.
Słowa kluczowe: kategoria undead w studiach nad pamięcią, propaganda, kultura faszyzmu, Jamesona definicja historii krytycznej, pamięć zmanipulowana, pamięć pogromu kieleckiego 4 lipca 1946

„Skaz“ to strzęp świadectwa, określenie zapożyczone z folkloru rosyjskiego przez H. Grynberga, opisującego wynalazek Wojdowskiego. Na poszukiwaniu podobnych świadectw – skamielin, aktywnych miejsc w języku, którym w Polsce do dziś mówi o Żydach, Autorka opiera koncepcję etnograficznych badań nad pamięcią o Zagładzie, utrwaloną w mowie polskiej prowincji. Teza wyjściowa brzmi: w odróżnieniu od dyskursów różnych polityk historycznych język potoczny nie kłamie, jest mimowolnie prawdomówny. Język ten sprawozdaje, jak ludzie widzą świat, daje świadectwo wyobrażeniom zbiorowym – obawom, marzeniom, snom, fantazmatom, stereotypom reagowania, normom przeciwstawianym wartościom, wartościom realnym przeciwstawianym deklarowanym – w których złożu dopiero rodzi się to, co socjologowie nazywają „postawami“ antysemickimi. Dopóki nie zostanie rozpoznany sposób, w jaki ludzie w Polsce mówią między sobą o Żydach, dopóty Polacy nie będą mogli zobiektywizować swojej historii.

Tekst jest wprowadzeniem do książki Autorki o legendzie związanej z obrazem w katedrze Sandomierskiej, przedstawiającym mord rytualny, dokonywany przez Żydów

Autorka rozważa, jakie głosy w obrębie szeroko rozumianej antropologii – filozoficznej i kulturowej – wpisują się w Benjaminowskie spostrzeżenie o zaniku doświadczenia i jaką jego diagnozę formułują

Artykuł przybliża symptomy przesilania się hermeneutyki w kontekście studiów nad Holokaustem oraz zjawisk związanych z tzw. zwrotem etycznym

O języku urzędniczym III Rzeszy; odczytanie Słów niewinnych Blumentala

Polemika z artykułem Doroty Krawczyńskiej zamieszczonym w tym samym numerze