Kontekst rozważań stanowią niepokojące wyniki badań nauk empirycznych dotyczące ryzyka przekraczania tzw. granic planetarnych. Od dwóch dekad są one nagłaśniane w ramach interdyscyplinarnej dyskusji o antropocenie. W ich obliczu podjęte zostaną pytania o rolę uniwersytetu i aksjologiczną misję ekspertów. W oparciu o wybrane postulaty z zakresu tzw. krytycznych studiów nad uniwersytetem, tekst wskazuje sposoby „taktycznego wykorzystania przestrzeni uniwersytetu”. Obok sygnalizowania katastrofy należą do nich: 1) pielęgnowanie wspólnoty niezgody na zgliszczach uniwersytetu, 2) rola sektora krytyki kapitalizmu w kapitałocenie i funkcja laboratorium alternatyw, 3) jednoczesne zwalczanie fatalizmu klimatycznego i konfrontowanie ludzkości z problemem wymierania, a także 4) lokalizowanie katalizatorów zmian na drodze ludzkości ku zielonym ładom.
Słowa kluczowe: studia nad uniwersytetem, antropocen, normatywna misja ekspertów, kapitałocen
The context of the article is the alarming scientific findings regarding the risk of destabilizing planetary systems. They have been publicized within the interdisciplinary discussion of the epoch of man – the Anthropocene. On their face, the article raises a question about the axiological mission of experts, and the normative aspects of scientific research. The most apparent role of the university in the discussed context seems to signal a catastrophe. Polish scientific communities are fulfilling this role. Since 2019, appeals, resolutions, open letters and declarations have been published. Their brief characterization opens our consideration. Subsequently, the text identifies several starting points for a more in-depth reflection on the normative role of the academy in the Anthropocene. Unfortunately, these include the false pro-environmental policy solutions whose discussion has dominated public debate. The article claims that in the face of the difficulties identified, simply signalling disaster is far from enough. For this reason, inspired by selected postulates from the field of critical university studies, the text indicates additional ways of „tactical use of university space” in the Anthropocene. These include: 1) nurturing a community of dissent in the ruins of the academia, 2) the role of a sector of capitalism’s critique in the Capitalocene & the function of a laboratory of alternatives, and 3) combating climate fatalism & confronting humanity with the problem of extinction. In lieu of a conclusion, one last role of the academy will be discussed: locating social tipping points on humanity’s path toward decarbonization.
Keywords: university studies, the Anthropocene, the normative mission of experts, the Capitalocene