Autor odkrywa zapoznaną w recepcji anglosaskiej niezwykłość Lalki Bolesława Prusa. Oryginalność i przewagę tej powieści względem ówczesnej literatury angielskiej, francuskiej i rosyjskiej widzi nie tylko w talencie autora, ale także w specyfice polskiej historii i kultury. Jego zdaniem, głównym tematem powieści Prusa jest doświadczenie polityczne Wokulskiego, które stanowi nieobecne centrum podmiotu i najważniejszy problem całego utworu. Lalka, w jego interpretacji, to wielka powieść polityczna; narracja, której nieobecnym rdzeniem jest wydarzenie polityczne, nigdzie w powieści nie wymieniane, ale właśnie poprzez tę nieobecność obecne w niej wszędzie.

Literatura jako towarzysz broni socjologa – oddział przedni humanistycznej armii, za którym nieprzeliczone plutony, kompanie, bataliony, pułki i dywizje tej armii usiłują, z miernym na ogół powodzeniem, nadążyć…

O orbitowaniu literackim: centrum tekstu/utworu/dzieła jest polem znaczeń, wytwarzającym siłę przyciągania, lekturę zaś można przedstawić jako wejście na jedną z orbit, krążenie w zasięgu tego właśnie przyciągania, nie jakiegokolwiek innego.

Recenzja książki Krzysztofa Abriszewskiego Poznanie, zbiorowość, polityka. Analiza Teorii Aktora-Sieci Bruno Latoura. Kraków: Universitas, 2008.

Recenzja książki Michała Januszkiewicza, Horyzonty nihilizmu. Gombrowicz – Borowski – Różewicz, Poznań 2009.

Artykuł poświęcony jest analizie związków między kulturoznawstwem a filozofią. Punktem wyjścia analizy jest koncepcja nauki o kulturze Aby Warburga, w której splatają wątki filozoficzne i interpretacje dzieł sztuki w ich kulturowych kontekstach. Idee Warburga z kolei zostają wykorzystane przez Giorgio Agambena dla ustanowienia nauki o kulturze jako dziedziny, w której żmudnie rekonstruuje się przemieszczenia motywów i tropów, ale unika się formułowania jakichkolwiek stwierdzeń uniwersalnych. Nauka o kulturze stawia sobie odmienne niż filozofia zadania, ale jej powstanie nie byłoby możliwe bez pomocy i odrzucenia filozofii.

Teoria literatury jako otwarty zbiór rozmaitych języków interpretacji, dzięki którym dokonuje się nieprzerwana kulturowa rekontekstualizacja tekstów literackich.

Literatura jest „niczym”, bo wymyka się wszelkim ostatecznym określeniom; a jednak jest „wszystkim”: to, co nieuchwytne i nienamacalne, to czego nie ma, dotyka mnie i pochłania absolutnie; otwiera mnie (a czasem rozdziera, rozpruwa i wysysa, to ze mnie nie zostaje nic).

O potrzebie zwrotu historycznego wobec współczesnych zmian znaczenia i funkcji literatury: literaturę trzeba zapośredniczyć, przebić indywidualne i nieoczekiwane perspektywy, otworzyć. Aby uzyskać dostęp do historycznej pamięci należy ująć całe literackie dziedzictwo w takiej indywidualnej i imaginacyjnej perspektywie, niezawężonej przez balast archiwów i wymogi podręcznika.

Bliskie spotkania badaczki z tekstami, „Tekstami” i „Tekstami Drugimi”.

Genetycznie podejrzana: o przesadnych zastrzeżeniach wobec biografii jako gatunku na styku literatury (narracyjność), krytyki ( nieprofesjonalna publiczność), i teorii (filozofia, feminizm).

Odpowiedź na ankietę z okazji dwudziestolecia „Tekstów Drugich”: moje osobiste poglądy na literaturę, literaturoznawstwo i inne istotne kwestie. Humanistyka kontra „naukometria”, czyli być albo nie być (w Akademii) i który z tych wyborów jest lepszy dla humanistyki (vide Marks, Nietzsche, Freud, Derrida, Benajmin… i in.)

Najciekawsze w wiedzy o literaturze (czyli: o bytach ukonstytuowanych w ramach pewnych języków) jest pograniczne usytuowanie w obszarze pomiędzy różnymi subdyscyplinami, ale i przeciwstawnymi dążeniami – metody nastawione na szukanie analogii i oddziaływań, czasem oparte na ryzykownych hipotezach albo błądzące wśród przerysowań, bliższe dynamice przemian artystycznych, a także w większym stopniu podatne na twórcze aplikacje i rozwinięcia.

Literatura w perspektywie kulturowej (i kulturoznawczej) jako jeden z najważniejszych mechanizmów, który zmienia całą kulturę, lub też ustanawia w jej obszarze nisze kulturowe – wspólnoty osób, dla których poszczególne dzieła literatury mogą grać rolę inspirującą w wymiarze indywidualnego projektu życiowego.

Najważniejszym dziś zadaniem jest przekształcenie literaturoznawstwa do takiej postaci, która nie będzie już budzić żadnych wątpliwości, co do jego produktywności: od Barthes’a i Wata po kreatywną księgowość i nauki społeczne.

Rzut kośćmi, ostatni tekst, nad którym Mallarmé pracował przed śmiercią, może być traktowany jako literacki testament, skupiający w sobie najważniejsze elementy poetyki francuskiego autora. Zawarta w nim została przede wszystkim refleksja nad rolą milczenia w poezji. W Rzucie kośćmi poeta dokonuje antylogocentrycznego zwrotu. Interesuje go przede wszystkim to, w jaki sposób milczenie sugerowane może być przez białą stronę, marginesy, a także rodzaj wykorzystanego druku. Tworzony w ten sposób tekst ma stanowić próbę ukazania rodzącej się myśli – stąd brak w nim jasnego komunikatu (poezja przestaje być dyskursywna) oraz referencji.

Recenzja książki: E. Bahr Weimar on the Pacific. German Exile Culture in Los Angeles and the Crisis of Modernism, University of California Press, Berkeley 2007.

Postulat praktykowania radykalnej prywatności w uniwersyteckiej sali: tylko doinwestowanie osobistego zaangażowania w literaturę może uratować literaturoznawstwo przed marginalizacją i roztopieniem się w kulturze globalnej.

Literatury nie da się oderwać od śmierci, sensu i zrozumienia – to literatura otwiera je przed nami, albo otwiera nas na nie – dlatego musi pozostawać, jako przedmiot refleksji, zawsze w horyzoncie namysłu nad życiem i śmiercią, sensem i zrozumieniem.

Wspomnienie o Stefanie Szymutce.

Relacje między miastem a sztuką jako sekwencje operacji metonimicznych wywodzących się z uchwytnych w doświadczeniu potocznym realnych zależności, czyli o skutkach wspólnoty doświadczenia „Tekstów Drugich”.

Artykuł jest próbą podsumowania ostatnich sporów o politykę wobec historii. Składa się z trzech części. Na początku omówione zostało historyczne tło polskiego sporu o pamięć, następnie polityka wobec historii lat 2004/5 – 2007 oraz jej alternatywy. W zakończeniu autor zastanawia się jak – w kontekście przedstawionych zjawisk – zdefiniować politykę wobec historii, żeby nie wpaść w pułapkę jej ideologizacji. Zasadnicza część artykułu poświęcona jest opisowi i krytyce tzw. nowej polityki historycznej (2004/5 – 2007), która była/jest przykładem jednostronnej afirmacji historii narodowej. Alternatywą wobec takiej polityki jest traktowanie historii jako społecznego dialogu. W dyskusjach wewnętrznych oznacza to tolerancję dla polifonii pamięci, a na zewnętrz prymat transgranicznej polityki wobec pamięci.

Literatura jako sztuka po końcu sztuki i opis fundamentalnego braku, ale zarazem czynnik niezbędny dla funkcjonowania demokratycznej wspólnoty, czyli dwie ucieczki od odpowiedzi i nieoczekiwana wolta.

O literaturze, literaturoznawstwie i przyszłości dyscypliny, czyli dlaczego warto się upierać przy tym, że dwa razy dwa jest jednak cztery.

Autor porównuje współczesną refleksję nad krytyką literacką z dyskursem krytycznym lat 1970. Mimo zmian w obszarze szeroko pojętej humanistyki, mimo komplikacji związanych z obiegami i tożsamością krytyki, pewne wątki dyskusji są wciąż powielane. W tym wypadku można mówić o powieleniu sporu między zwolennikami projektu i co się z tym wiąże, ideologiczności reprezentowanymi przez Kingę Dunin i Przemysława Czaplińskiego i autonomii reprezentowanymi przez Krzysztofa Uniłowskiego i Joannę Orską, czyli między postawą zaangażowania a swego rodzaju klerkizmem.

Sprzeciwiając się „obiektywistycznemu” modelowi nauki, Autor proponuje, by humanistykę pojmować jako „kształcenie wrażliwości” – jako przedpoznawczą sferę obcowania ze światem, ściśle związaną z interpretacją.

Recenzja książki: The Cambridge Companion to Shakespeare and Popular Culture, red. Robert Shaughnessy, seria Cambridge Companions to Literature, Cambridge University Press 2007

Autor omawia obecność Juliusza Słowackiego w twórczości Witolda Gomboriwcza. Choć ani w Dzienniku, ani we Wspomnieniach polskich, ani w żadnych rozważaniach o literaturze polskiej Gombrowicz nie pisał o utworach Słowackiego, relacje biograficzne na temat młodości Gombrowicza nie pozostawiają wątpliwości, iż fascynowali go romantyczni samotnicy. Autor dowodzi, że szekspiryzm dramatów Gombrowicza (Iwona, księżniczka Burgunda oraz Ślub) miał także niezauważone dotąd ogniwo pośrednie – były nimi dramaty Słowackiego. Słowacki, jak inni wielcy pisarze, obecny jest w twórczości Gombrowicza w sieci aluzji i niewidocznych na pierwszy rzut oka analogii. Gombrowiczowskie nawiązanie zawsze oznacza zmianę, przetworzenie, niekiedy odwrócenie znaków, a nawet hołd poprzez pozorne szyderstwo. Taki jest też sens lekcji literatury w Ferdydurke.

Wstęp do numeru 1-2/2010, Czas na wyznania. Osobiste uwagi o osobistym literaturoznawstwie, które wyłania się z metodologicznych wyznań nadesłanych przez literaturoznawców w odpowiedzi na ankietę z okazji dwudziestolecia „Tekstów Drugich”, dotyczącą poglądów na współczesną kondycję literatury i literaturoznawstwa. Artykuły w tym numerze zarysowują współczesną samoświadomość humanisty i samowiedzę dyscyplinowo-dziedzinową.

O potrzebie przywrócenia Kołu Moskiewskiemu miejsca w historii nowoczesnego literaturoznawstwa poprzez filologiczną lekturę niepublikowanych dokumentów archiwalnych.

O wielostronnym wpływie nowych technologii na wrażliwość i kulturowe otoczenie współczesnego człowieka, czyli literatura na ekranie i literaturoznawca przed komputerem.

Literatura jako nieobliczalna przetwórnia śmieci: wchłania wszelkie dyskursy publiczne, slogany reklamowe, słowniki politycznych partii, światopoglądy i ideologie, i pokazuje, jaką jednostkową egzystencję da się przy ich użyciu wyrazić.

Recenzja książki Marka Pacukiewicza Dyskurs antropologiczny w pisarstwie Josepha Conrada. Autor recenzji skupił się na przedstawieniu kluczowych dla tej monografii wątków: nieprzystawalności europejskiej, racjonalnej epistemologii do obcego kontekstu kulturowego, Conradowskiego projektu nowoczesnej podmiotowości, problemu kulturowej niewiedzy oraz swoistych strategii pisarza w konfrontacji z innością, doświadczeniem egzotyki. Poza tym, Forajter wskazał na konteksty metodologiczne książki katowickiego kulturoznawcy, przede wszystkim zaś na jej zależność od refleksji Michela Foucaulta oraz związki z nową gałęzią wiedzy humanistycznej, jaką jest antropologia literatury.

O głębokim doświadczeniu lektury: amatorskiej i profesjonalnej, samotnej i kolektywnej, pierwszej i wielokrotnej, z ołówkiem i ze słuchawkami.

Autorka proponuje kategorię szoku na opisanie relacji między tekstem a odbiorcą.

Literatura jako obszar „tego samego”, czyli opowieść nie o teorii (literatury) i nie o zasadach (czytania), ale (tylko) o wrażeniach z lektury, o uleganiu słowom które mają raczej wartość rozpoznania niż olśnienia.

O potrzebie budowania metodologii teorii wobec przemian współczesnej humanistyki: od „skrzynki z narzędziami” do teorii ugruntowanej.

Mijają lata, a z nimi wszystko się zmienia… Ewolucjom zachodzącym w dyscyplinie, z którą związałem się na całe dojrzałe życie, przyglądam się z zaciekawieniem, choć niezbyt systematycznie, w wielu punktach z aprobatą, w innych z niechęcią.

Recenzja: Czesław Miłosz. Bibliografia druków zwartych, oprac. Agnieszka Kosińska przy współpracy Jacka Błacha i Kamila Kasperka, Warszawa 2009.

Recenzja książki: Jerzy Kandziora, Ocalony w gmachu wiersza: o poezji Stanisława Barańczaka. Fundacja Akademia Humanistyczna – Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2007.