Artykuły: Aleksandra Kil

Artykuł stanowi studium z zakresu archeologii infrastruktury humanistycznej. Przedstawia przypadek belgijskiego dokumentalisty i bibliografa Paula Otleta (1868-1944), twórcy Mundaneum, jako przykład humanistyki analogowej i prefigurację laboratorium humanistycznego. Autorka analizuje nieeksplorowaną dotąd koncepcję laboratorium w pracach Otleta i reinterpretuje jego dzieło w kategoriach proponowanych przez krytyczne studia nad infrastrukturą, argumentując, że humanistyka nie była nigdy pozbawiona infrastruktury. Perspektywa infrastrukturalizmu, podkreślająca kwestie trwałości i dbałości o utrzymanie narzędzi i zasobów, może stać się rewersem innowacyjności w laboratoriach humanistycznych. Myślenie infrastrukturalne w humanistyce nie musi oznaczać naśladowania innych dziedzin, ale prowadzi do identyfikacji usytuowanego i technologicznie zapośredniczonego charakteru poznania.

Słowa kluczowe: Archeologia infrastruktury humanistycznej, krytyczne studia nad infrastrukturą, laboratorium humanistyczne, Paul Otlet, Mundaneum, humanistyka analogowa

Tekst stanowi metodologiczną refleksję nad badaniami prowadzonymi w ramach projektu „Laboratorium humanistyczne jako modus poznania”. Autorzy zestawiają w nim etnograficzne badania laboratorium prowadzone m.in. przez Brunona Latoura z podejściem archeologicznym Michela Foucaulta, wskazując na powiązania między nimi. Jakkolwiek etnografia laboratorium pozwala zwrócić uwagę na wciąż niedoceniane znaczenie infrastruktury w tworzeniu wiedzy humanistycznej, skupia się ona przede wszystkim na eksplorowaniu laboratoriów przyrodniczych, uniemożliwiając określenie tożsamości laboratorium humanistycznego. Przyjęcie perspektywy archeologii wiedzy nie tylko umożliwia wgląd we wciąż nierozpoznaną historię laboratoriów humanistycznych, ale również na uruchomienie „transcendentalnego kołowrotka” pozwalającego przyjąć perspektywę hipoepistemiczną i zobaczyć nie tylko to, co „na”, ale również „pod” powierzchnią wiedzy.

Słowa kluczowe: laboratorium humanistyczne, modus poznania, etnografia laboratorium, archeologia nauk humanistycznych, Bruno Latour, Michel Foucault

Artykuł stanowi próbę metarefleksji nad zjawiskiem „laboratoryzacji” humanistyki. Nawiązując do tekstu B. Latoura Dajcie mi laboratorium, a poruszę świat, autorzy zastanawiają się, czy i jak laboratorium może odmienić humanistykę oraz odróżniają laboratorium w humanistyce i laboratorium humanistyczne. Autorzy przedstawiają próbkę archeologii laboratorium humanistycznego (Ch.S. Peirce, A. Warburg, C. Lévi-Strauss). Rozważają także możliwość pracy zespołowej w humanistyce, uznając ten aspekt za najmniej rozpoznany. Proponowana przez autorów „współmyślność” jest kluczowym przejawem laboratoryjnej współpracy. Twierdzą oni, że laboratorium może stanowić locus oporu w/na uniwersytecie w czasach jego kryzysu.
Słowa klucze: laboratorium humanistyczne, labinarium, praca zespołowa, współmyślność

Tematem artykułu są cyfrowe odpady (zwane też e-odpadami czy cyberśmieciami), stanowiące obiekt zainteresowania medioznawstwa inspirowanego teorią aktora-sieci i nowym materializmem. Przyglądając się analizom e-śmieci, autorka zauważa w studiach nad nowymi mediami oznaki „zwrotu ku rzeczom”, a następnie stara się wskazać, jakim redefinicjom podlega tam sama materialność. Jej relacjonistyczne rozumienie, proponowane przez Jussiego Parikkę i Jennifer Gabrys, zbliżone jest do Latourowskiego pojęcia sprawczości. Inne wątki wyłaniające się z refleksji nad cyberśmieciami podejmowane są przez autorkę na przykładzie fenomenu spamu oraz netartowej pracy Once Upon Olii Lialiny i Dragana Espenschieda.

W artykule zostały zaprezentowane wybrane teorie i metodologie badań nowych mediów, w których autorka dostrzega posthumanistyczny potencjał, pozwalający na myślenie o technologiach jako obdarzonych sprawczością. Ta perspektywa to próba wyjścia z impasu, w jakim tkwi medioznawstwo od czasu polemiki M. McLuhana i R. Williamsa. Ażeby uznać media za ludzkich wspólników (nie zaś tylko narzędzia), konieczna jest rewizja granicy kultura/natura oraz pojęcia sprawstwa. Wskazówek dostarcza tu myśl Bruno Latoura i teoria aktora-sieci – to z niej czerpią opisywane w tekście metody cyfrowe, będące propozycją nie-antropocentrycznych badań mediów. W niej samej także, jak wskazuje autorka, można odnaleźć ślady inspiracji medialnymi bytami.