Artykuły: Honorata Sroka

Przekazane w 1932, 1934 i 1939 roku Żydowskiemu Instytutowi Naukowemu w Wilnie pamiętniki młodzieży żydowskiej z jednej strony są przykładami kontynuacji idei konkursowej zapoczątkowanych przez Polski Instytut Socjologiczny w 1921 roku, z drugiej natomiast zachowują swoją charakterystyczną specyfikę związaną przede wszystkim z: wielojęzycznością dokumentów, płynnością autoidentyfikacji narodowej autorów czy wreszcie spójnością pokoleniową piszących. Korzystając z kolekcji dokumentów zdeponowanych w YIVO Institute for Jewish Research w Nowym Jorku, w artykule przedstawiam pojęcie migracji jako jedno z najważniejszych tematów podejmowanych w tych zapisach. Celem analiz jest pokazanie najważniejszych czynników (społecznych, politycznych, osobistych), które wpływały na  kształtowanie się myśli o wyjeździe. Zarysowanie podobieństw oraz różnic pomiędzy wybranymi pamiętnikami pozwoliło na syntetyczne omówienie problematyki migracji w zapisach młodzieży.

Słowa klucze: pamiętniki, młodzież, Żydzi, YIVO, dwudziestolecie międzywojenne, life writing, zapisy życia, konkursy pamiętnikarskie

Dyskusja przeprowadzona w Zachęcie – Narodowej Galerii Sztuki w Warszawie 9 grudnia 2021.

W artykule analizuję dwa filmy Franciszki i Stefana Themersonów (Europa 1932, Calling Mr. Smith 1943) oraz szkice niezrealizowanego projektu (Child of Europe 1944). Celem przedstawionych interpretacji jest ukazanie różnych aspektów polityczności w działalności kinematograficznej małżeństwa. Wychodzę z założenia, że niesłuszne jest neutralizowanie zaangażowania ideowego artystów, którzy postrzegani są częściej nie tyle jako krytycy codzienności, ile pionierzy estetyk eksperymentalnych. Jak ukazałam na wybranych przykładach awangardowy imperatyw zmiany świata przejawia się w tych utworach poprzez namysł biomorficzny, antykapitalistyczny, a także dowartościowanie idei społeczeństwa obywatelskiego.

Słowa kluczowe: Franciszka Stefan Themerson, Europa, Calling Mr. Smith, film eksperymentalny, awangarda, archiwum

Recenzja: Themerson Archive, red. Jasia Reichardt, Nick Wadley, The MIT Press, Cambridge, London 2020.

Słowa kluczowe: Themersonowie, archiwa, katalog,  bibliografia, biografia