Artykuły: Klaudia Muca

Artykuł podejmuje temat pozycji badawczej oraz tożsamości badacza w polu kulturowych studiów o niepełnosprawności (disability studies), wykorzystują metodę krytycznej analizy kategorii i postaw w duchu filozofii nauki oraz elementy historii studiów o niepełnosprawności. Dwiema podstawowymi kategoriami, jakie są wykorzystywane w analizie pozycji i tożsamości badaczy, są kategorie doświadczenia i różnicy. Doświadczenie niepełnosprawności stanowi marker różnicy, który wpływa na określenie relacji między podmiotami zaangażowanymi w proces badawczy, zwłaszcza między osobami pełnosprawnymi a osobami z niepełnosprawnością. Z kolei różnica związana z posiadaniem lub nieposiadaniem tego doświadczenia miała i nadal ma istotne znaczenie dla rozwoju disability studies w nurcie krytyczno-emancypacyjnym. 

Słowa kluczowe: doświadczenie; różnica; studia o niepełnosprawności; disability studies; pozycja badawcza

Narracje tworzone przez osoby, które doświadczyły afazji, są narracjami o początkach – o ponownej nauce posługiwania się językiem, odczytywania kodów kulturowych, orientowania się w przestrzeni czy ekspresji swoich własnych przeżyć. Wiele z tych narracji można potraktować jako idiom osobistego doświadczenia, jako opowieść o odzyskiwaniu siebie poprzez język. Opisywana i analizowana w tym artykule twórczość Karoliny Wiktor oparta jest na doświadczeniu afazji jako doświadczeniu braku, utraty i ponownego stwarzania poprzez najmniejsze cząstki słów, czyli litery, układające się w narrację o „wybuchu mózgu”. Dla afatyków tworzenie opowieści jest rodzajem (auto)terapii. Analiza tych opowieści pozwala raz jeszcze podjąć wysiłek odpowiedzi na podstawowe problemy poznawcze, na przykład na pytanie o relację między językiem a kształtowaniem się tożsamości.
Słowa kluczowe: afazja, narracja, literowanie, język, tożsamość, komunikacja, doświadczenie, terapia, udar.

Rozmowa dotyczy biografii i twórczości Karoliny Wiktor – artystki wizualnej, która w swoich pracach przedstawia i interpretuje osobiste doświadczenie afazji. Afazja jest określana przez Wiktor jako „wybuch mózgu” lub „dysfunkcja intelektu”. Skutkiem tego wybuchu jest niemożność porozumiewania się, przywoływania wspomnień i ekspresji uczuć za pomocą słów. Autorce Wołgą przez Afazję udało się pomyślnie przejść rekonwalescencję i odzyskać zdolność wypowiadania siebie i własnego doświadczenia. W swojej twórczości Wiktor wykorzystuje różne artystyczne media, tworzy poezję wizualną oraz instalacje artystyczne. Stworzyła także tzw. alfabet brakującej czcionki, czyli nowy typ fontu, który poprzez swoją formę przedstawia jeden z aspektów doświadczenia afazji.
Słowa klucze: afazja, komunikacja, mózg, niepełnosprawność, brak, sztuka, poezja, uczucia, dialog.