Recenzja książki A. Allena, Fantastyczne laboratorium doktora Weigla. Lwowscy uczeni, tyfus i walka z Niemcami (Wydawnictwo Czarne, przeł. B. Gadomska, Wołowiec 2016).
Słowa klucze: zwrot ku rzeczom, Rudolf Weigl, Ludwik Fleck, nie-antropocentryczna humanistyka, szczepionka przeciwtyfusowa
Celem artykułu jest zbadanie sieci relacji, jakie tworzy mirabelka – jako rzecz (drzewo na Muranowie) i mirabelka – konstrukt literacki uobecniony w utworze C. Harasimowicza Mirabelka. Obie ujęte są z perspektywy zwrotu ku rzeczom i zgodnie z instrumentarium pojęciowym B. Latoura – jako nie-ludzcy aktorzy w sieci rzeczywistości. Rozważania wskazują na aktywną rolę, jaką dla historycznego trwania, tożsamości społecznej i integracji wspólnot interpretacyjnych odgrywa rzecz poprzez działanie z aktorami ludzkimi. W artykule przedyskutowana została istotna w antropologii post-humanistycznej kwestia możliwości poza-dyskursywnego ujęcia rzeczy w opozycji do ujęć poststrukturalistycznych, które rzeczy utekstowiły, projektując ich odbiór w trybie symbolicznym, zapośredniczonym przez ludzkiego aktora. Wskazana została także możliwość relacyjnego ujęcia przedmiotów literackich, których znaczenie tworzy się w pozostającej w ciągłym ruchu sieci rzeczywistości, w jej wymiarze społecznym, medialnym, kulturowym i tekstowym.
Słowa kluczowe:
Mirabelka, Harasimowicz, teoria aktora–sieci, zwrot ku rzeczom, antropologia post-humanistyczna
Publikacja polskiego przekładu książki S. Fisha Profesjonalna poprawność. Badania literackie a polityczna zmiana stanowi doskonałą okazję do przedyskutowania koncepcji amerykańskiego badacza i do ponownego rozpatrzenie istotnych problemów polskiego literaturoznawstwa, które usiłuje określić swój status po okresie dominacji paradygmatu strukturalistycznego. Fish zdaje się tu bowiem powracać do idei filologicznie pojętego literaturoznawstwa, formułowanej w opozycji względem badań kulturoznawczych i strategii interpretacyjnych nowego historycyzmu. Artykuł pokazuje jednak, że nie jest możliwa jednoznaczna odpowiedź na pytanie, czy Fish zajmuje tu pozycje konserwatywne, a nawet esencjalistyczne, co oznaczałoby radykalną zmianę jego poglądów, czy też prezentując stanowisko konsekwentnie konwencjonalistyczne i konstruktywistyczne, przyjmuje jedynie inną perspektywę oglądu zjawisk literaturoznawczych.