Articles: Michał Kuziak

Artykuł poświęcony został antyoświeceniowemu dyskursowi pojawiającemu się w Polsce od drugiej połowy lat 90. XX wieku w kręgach prawicowych – w publicystyce oraz w pracach naukowych. Przedmiotem zainteresowania jest argumentacja przywoływanych autorów, a także rozwój owego dyskursu: od deklaracji światopoglądowych po deklaracje polityczne. Kształtująca się w Polsce myśl antyoświeceniowa stała się istotnym zapleczem budowanej przez prawicę hegemonii kulturowej. Na gruncie owej myśli formułowane jest także pytanie o kształt polskiego oświecenia oraz o polską modernizację.

Słowa kluczowe: oświecenie, antyoświecenie, konserwatyzm, modernizacja, nowoczesność

Artykuł poświęcony jest paryskiemu doświadczeniu bohatera powieści Bolesława Prusa Lalka – Wokulskiego. Ujawnia ono powstanie polskiej pozycji peryferyjnej w ramach XIX-wiecznego systemu-świata, w którym jednym z centrów cywilizacyjnych był Paryż. Powieść Prusa ukazuje narodziny Wielkiego Innego Polaków, jakim stał się w XIX wieku Europejczyk, a zwłaszcza Francuz. Daje zarazem analizę przyczyn peryferyjności Polski.

Słowa kluczowe: Bolesław Prus, Lalka, modernizacja, krytyka postkolonialna, peryferyjność, miasto w literaturze

Artykuł jest poświęcony Mickiewiczowskim wykładom w Collège de France, dokonującemu się w nich splotowi nauki (powstającej w XIX wieku humanistyki) z polityką. Prelekcje paryskie zostały przedstawione jako poddane wielu, często sprzecznym i zmieniającym się, ekonomiom znaczeń. Jako dzieło/wydarzenie zbliżające się do sformułowanej przez Deleuze’a i Guattariego formuły literatury mniejszej.

Słowa kluczowe: Mickiewicz, romantyzm, humanistyka, Słowiańszczyzna, literatura mniejsza

Artykuł stawia pytania o polityczność polskiej humanistyki współczesnej. Ukazane zostają związane z tą kwestią możliwości i ograniczenia widoczne w dyskursie humanistów. Szczególną uwagę poświęcono widocznej w nim formule „czytania Polski”, a także projektom możliwej inności oraz historii ratowniczej. Polityczność humanistyki została potraktowana jako zjawisko legitymizujące dyskurs naukowy, przywracające mu związek ze światem historycznym i społecznym.
słowa kluczowe: polityczność, humanistyka, „czytanie Polski”, utopia, teorie krytyczne, historia ratownicza

Artykuł proponuje formułę „snu polskiego“, który zaczyna być śniony w literaturze polskiej końca XVIII wieku. Swoją szczególnie wyraźną, naznaczoną symbolicznymi znaczeniami, formę przybiera w romantyzmie. I trwa aż po dzień dzisiejszy. W centrum tego snu znajduje się traumatyczne doświadczenie polskiej historii (różne takie doświadczenia). Sen pozwala na jej przeżywanie i zarazem na konstruowanie pozwalającego rozumieć to przeżycie – a także wyznaczającego horyzont aktywności – pola symbolicznego, które w literaturze romantycznej wiąże się z mesjanizmem. W efekcie powstaje ważna dla polskiej tożsamości oniryczna pozycja depresyjno-kompensacyjna, widoczna w utworach Mickiewicza, Słowackiego i Krasińskiego.
Słowa: romantyzm, sen, trauma, (post)zależność, polska pozycja depresyjno-kompensacyjna

Recenzja: Arent van Nieukerken, Perspektywiczność sacrum. Szkice o Norwidowskim romantyzmie.Warszawa 2007.

Zestawienie deklarowanych przez Mickiewicza założeń literaturoznawczych z jego praktyką interpretacyjną