Artykuły: Paweł Bohuszewicz

Artykuł podejmuje próbę opisu projektu kulturowej teorii literatury jako stylu badawczego. Kategoria ta pozwala uchwycić specyfikę tego projektu. Dotychczas był on opisywany w perspektywie teoriocentrycznego naukoznawstwa, które traktowało go jako antyparadygmat. Zmiana optyki pozwala zobaczyć, że choć KTL nie jest paradygmatem, nie można jej także uznać za luźny zespół indywidualności połączonych zewnętrznymi okolicznościami pracy w tym samym miejscu; KTL to styl badawczy – system „predyspozycji postrzeżeniowych, praktycznych i ocennych” służący jako „narzędzie mobilizowania i łączenia odmiennych zasobów, praktyk i twierdzeń”.

Słowa kluczowe: styl badawczy, kulturowa teoria literatury, paradygmat, antyteoriocentryzm, światopogląd literaturoznawstwa

Artykuł stanowi polemikę z konstruktywistycznym ujęciem interpretacji proponowanym w latourowskiej wersji teorii aktora-sieci. Na podstawie studium przypadku (interpretacji Bogurodzicy dokonanej przez Teresę Michałowską) autor tworzy zarys nowej koncepcji interpretacji, w której działa więcej aktorów, niż to się do tej pory wydawało, i która zastępuje dotychczasowe wertykalne koncepcje koncepcją horyzontalną.

Słowa kluczowe: interpretacja, konstruktywizm społeczny, teoria aktora-sieci, Bogurodzica

Artykuł stawia tezę, że „romans” (pojmowany jako przednowoczesna forma powieści) i powieść oświeceniowa dotychczas ujmowane były jako człony aksjologicznie nacechowanej opozycji, ponieważ realizowały antagonistyczny, jednopoziomowy i „koniunkturalny” (według terminologii Fernanda Braudela) model historii literatury. Opozycję trzeba nie tyle odrzucić, ile uzupełnić innymi rodzajami relacji, wśród których znajdzie się również kontynuacja, negocjacja i przemieszczenie. Będzie to możliwe dopiero wtedy, kiedy inaczej spojrzy się na historię literatury: nie tylko jako na historię literackich wydarzeń i koniunktur, ale także jako na historię długiego trwania.

Słowa kluczowe” „romans”, powieść, długie trwanie, historia wydarzeniowa, koniunktura

Artykuł stanowi krytyczną lekturę filmu dokumentalnego Niepamięć (2015) w reżyserii Pawła Brożka. Podstawą krytyki jest przekonanie, że poszukiwanie pełnego klasowego utożsamienia – które jest motorem działań Magdaleny Barteckiej, zarazem głównej bohaterki i producentki filmu – prowadzi na antropologiczne i etyczne manowce. Podkreślając klasową różnicę między szlachtą a chłopstwem, Bartecka nie chce widzieć, że owa różnica została już przezwyciężona przez fakt powstania w XVIII wieku warstwy inteligenckiej i że samo to przezwyciężenie umożliwiło powstanie Niepamięci. Artykuł zarazem umocowuje film Barteckiej w szerszych kontekstach, takich jak koncepcja tożsamości folwarcznej spopularyzowana przez książkę Andrzeja Ledera Prześniona rewolucja, oraz krytyczne ujęcie tzw. nowej humanistyki przez Agatę Bielik-Robson w jej artykule Nowa Humanistyka w poszukiwaniu granic.

Słowa kluczowe: Szlachta, chłopstwo, inteligencja, nowa humanistyka, tożsamość, klasa

Artykuł stanowi próbę analizy kategorii sarmatyzmu w dyskursie „Gazety Wyborczej”. Ma on charakter przede wszystkim polityczny: podejmowany jest nie po to, by opisać pewien fragment rzeczywistości, lecz po to, by zmienić rzeczywistość teraźniejszą na podstawie pewnej wizji przeszłości wspólnoty narodowej. Wizja ta układa się w dość jednolity obraz, który jest rezultatem specyficznej kategoryzacji sarmatyzmu (stąd obecność językoznawstwa kognitywnego jako podstawowego narzędzia badawczego dyskursu „Gazety”), ta z kolei zasadza się na ideologii neoliberalnej (w początkowych latach istnienia dziennika) i liberalnej (w latach późniejszych).

Niniejszy artykuł stanowi próbę pokazania, że narratywistyczna koncepcja tożsamości ludzkiej (reprezentowana w nim przez P. Ricoeura, A. MacIntyre’a czy Charlesa Taylora) zdaje się przeceniać rolę swoistej apercepcji transcendentalnej w kształtowaniu się tożsamości; rolę językowej artykulacji samego siebie w tym procesie; możliwość przeniesienia świata rzeczywistego w świat opowieści.

Tekst stanowi dyskusję z koncepcją Michała Pawła Markowskiego, który w książce "Życie na miarę literatury. Eseje" prezentuje wizję literatury hermetycznej, hermeneutycznej, melancholicznej i histerycznej. Pierwsza to „literatura czystego słowa”, pozostałe – to literatura, która nawiązuje kontakt z „życiem” poprzez wymienienie go na usymbolizowaną „egzystencję”, która staje się pożywką dla interpretacji. W swoim tekście proponuję pewien dodatek: literatura to nie tylko słowa, udany lub nie proces symbolizacji „życia”, ale również wytwarzanie wyobrażeń. Te nie podlegają interpretacji i właśnie dzięki temu zachowują swoją siłę.