EN
„Teksty Drugie. Teoria literatury, krytyka, interpretacja” (ISSN 0867-0633) to dwumiesięcznik literaturoznawczy wydawany od 1990 przez Instytut Badań Literackich PAN we współpracy ze Stowarzyszeniem Pro Cultura Litteraria.
EN

Artykuły: Sławomir Jacek Żurek

Gry przemocy w powieściach „Król” i „Królestwo” Szczepana Twardocha

Indeks autorów: Sławomir Jacek Żurek
Numer: 2021 / 5

W obu powieściach (Król i Królestwo) Szczepana Twardocha podstawą modernistycznego porządku jest przemoc, będąca narzędziem przetwarzania starego świata w nowy. To „przemoc założycielska” (Rene Girard), rodzaj trawestacji mitu o kosmicznym przełomie, o królu-ofierze i upadku jego królestwa. Twardoch pokazuje, jak w tym procesie rodzi się nowa antropologia, według której Żydzi – jako przedstawiciele niegdyś objawionego przez Boga ładu, uznawanego za przebrzmiały – zostają ostatecznie wykluczeni. Stają się ofiarą, której śmierć ma na celu ideowe oczyszczenie świata. Stąd Zagłada postrzegana jest tu jako wcielenie pewnej gry o nieuchwytnych regułach – jak twierdził Girard – „gry lęku śmiertelnego”, pożądanego przez ludzi, aby go w końcu „w śmierci i upadku […] przezwyciężyć”.

Słowa kluczowe: powieści Szczepana Twardocha, przemoc, gry przemocy, mit założycielski, modernizm, sacrum, mitologia hebrajska, ofiara, judaizm, relacje polsko-żydowskie, Holokaust

Topika judajska a topika Zagłady w najnowszej literaturze polskiej. Wstępne rozpoznania

Indeks autorów: Sławomir Jacek Żurek
Numer: 2019 / 4

Pierwszym badaczem, który zaobserwował przenikanie topiki judajskiej do polskiej literatury był Władysław Panas, który wskazał trzy źródła tej topiki: Torę pisaną (Biblia hebrajska), Torę ustną (Talmud i literatura post-rabiniczna) i Kabałę (tradycja mistyczna), stanowiące skarbnicę obrazów i wyznaczające kod kulturowy. Panas opisał obszerny korpus toposów przetwarzanych w wyobraźni artystycznej literatów polskich pochodzenia żydowskiego (choć nie tylko ich) do czasów Zagłady. Ona zakłóciła bowiem ten proces, gdyż okazała się nie do opisania według tropów wytworzonych przez tradycję judaistyczną. W efekcie powstała nowa żydowska topika modernistyczna. Badaczem, który zapoczątkował próbę jej nazwania i uporządkowania był Sławomir Buryła.

Artykuł pogłębia kwestię sposobów uzewnętrzniana się topiki Shoah w najnowszej (po roku 2000) polskiej literaturze przede wszystkim na przykładzie prozy Igora Ostachowicza (Noc żywych Żydów, 2012), zawierającej takie toposy Zagłady jak: antysemici/neonaziści, dewaluacja wartości, drugie/trzecie pokolenie, miejsce-po-aryjskiej stronie, miejsce-po-getcie, miejsce-po-lagrze, Muranów, pogrom, sprawiedliwi, trauma Zagłady, walka o pamięć, żywe trupy/żydowskie zombi, oraz ich związki z topiką judajską.

Słowa kluczowe: topika judajska, topika Zagłady, Shoah, najnowsza literatura polska

Zagłada w najnowszej polskiej literaturze dla dzieci i młodzieży

Indeks autorów: Sławomir Jacek Żurek
Numer: 2017 / 2

Recenzja: Małgorzata Wójcik-Dudek, W(y)czytać Zagładę. Praktyki postpamięci w polskiej literaturze XXI wieku dla dzieci i młodzieży, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2015.

Słowa kluczowe: Zagłada, literatura polska dla dzieci i młodzieży, postpamięć, metodologie poststrukturalistyczne

Zrozumieć Grynberga

Indeks autorów: Sławomir Jacek Żurek
Numer: 2007 / 5

Recenzja. Sławomir Buryła Opisać Zagładę. Holocaust w twórczości Henryka Grynberga, Wrocław 2006

Między lumen a lux

Indeks autorów: Sławomir Jacek Żurek
Numer: 2006 / 3

Światło oraz problematyka postrzegania wzrokowego rzeczywistości jako klucze do twórczości Miłosza; wokół Krisa van Heuckeloma „Patrzeć w promień od ziemi odbity”. Wizualność w poezji Czesława Miłosza, Warszawa 2004

Miara świętości

Indeks autorów: Sławomir Jacek Żurek
Numer: 2004 / 5

Recenzja. Józef Wróbel Miara cierpienia. O pisarstwie Adolfa Rudnickiego, Kraków 2004

Korzystając ze strony wyrażacie Państwo zgodę na wykorzystywanie przez nas plików cookies. W każdej chwili możecie Państwo zmienić ustawienia cookies a także dowiedzieć się na ich temat więcej. Kliknij tutaj Nie pokazuj więcej tej informacji