Wybór zaproponowanego tematu wiąże się z doświadczeniem kryzysu humanistyki we współczesnym świecie społecznym, a także z rolą humanistyki w kulturze, węziej zaś w nauce. O tym, że humanistyka we wszystkich tych obszarach ludzkiego świata jest w kryzysie, nie trzeba przekonywać. Choć od wielu lat prowadzone są badania w ramach krytycznych studiów nad uniwersytetem, głównie w obszarze uniwersytetów zachodnich, to jednak nie dają one nadziei na pozytywne koncepcje humanistyki. Właśnie dlatego warto zgłosić propozycję, by okrężną być może drogą próbować zarysować możliwe oraz zrealizowane wizje polskiej humanistyki powojennej. Wcielane w życie z porażkami, sukcesami lub tylko z częściowo pozytywnymi skutkami koncepcje humanistyki, które ze względu na określone warunki kulturowe i polityczne nie mogły być wdrożone, albo były, lecz zostały zapomniane lub zdewaluowane, a dziś mogłyby się okazać inspirujące ze względu na sposób ich ukształtowania i odziaływania na społeczny obieg wiedzy humanistycznej. \

Reguły rządzące światem Zagłady doprowadziły do wytworzenia odrębnych przestrzeni, niepokrywających się ze sobą niemal zupełnie. Przestrzeń dostępna dla Żydów stała się – by użyć sformułowania Jerzego Jedlickiego – światem wyłączonym – zamieszkanym przez byty, którym odmawiano nie tylko prawa do życia, lecz także prawa do nazywania się ludźmi Do przestrzeni tej należały zarówno miejsca realne, między innymi getto, kryjówki po „stronie aryjskiej” – w ogóle „strona aryjska”, w tej jej części, po której poruszali się ukrywający się Żydzi: z ulicami miast, gospodarstwami wiejskimi, lasem – jak i sfera symboliczna, zasiedlona przez ludzi-duchy, zajmujących miejsce w przestrzeni, a zarazem niewidzialnych. Pytanie, „jak człowiek jest” w przestrzeni w kontekście doświadczenia Zagłady, nabiera więc zupełnie nowych sensów. Przestrzeń, nawet ta bezpośrednio doświadczana, przestaje być udomowioną okolicą, stając się źródłem ciągłego zagrożenia. Samo bycie staje się problematyczne, źle widziane i niebezpieczne. \

Jasne jest, że humanistyka nie może być mową dinozaurów, nie może też proponować paliatywów, w sytuacji gdy pacjent, czyli dyskursy humanistyczne, cierpi na zasadniczy i chroniczny niedowład. Nic dziwnego zatem, że najciekawsze propozycje nie przychodzą ze strony świata rewizji starych języków, lecz wyłaniają się z humanistyki publicznej, nadrzędnej, jak się natenczas wydaje, wobec humanistyki politycznej czy zaangażowanej. Różnica nie jest tu czysto werbalna, sprawa dotyczy bowiem nie tyle tego, jak zdefiniujemy czy zakreślimy pole naszego oddziaływania, ile tego, jak szybko uświadomimy sobie, w jakim stopniu to, co publiczne, stało się (na dobre i złe) istotniejsze od tego, co polityczne. \

Nowy numer „Tekstów Drugich” poświęcony jest w głównej mierze różnym konceptualizacjom nadziei. Podstawowy blok tekstów dotyczy dość specyficznego zjawiska, czyli funkcjonowania nadziei (definiowanej szeroko, nie tylko jako postawa wobec przyszłości, ale i specyficzny afekt) w kontekście historii Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Połączenie namysłu teoretycznego nad kategorią nadziei z ambicją zbadania dziejów oraz pamięci PRL na pierwszy rzut oka może się wydawać ekstrawaganckie i trudne w realizacji. \

Czerpiąc inspirację z artykułów w najnowszym numerze „Tekstów Drugich”, a także z dzieł, do których autorki nawiązują, można krótko zarysować toczącą się rewizję posthumanizmu. Kluczowa zmiana dotyczy kategorii autonomii: w latach dziewięćdziesiątych, a więc w dekadzie przyspieszenia refleksji nad postczłowiekiem, chodziło o użyczenie części owej autonomii przysługującej człowiekowi i nadanie większych praw sferze pozaludzkiej (eko i techno), podczas gdy w aktualnej dekadzie – w związku z pogłębiającym się poczuciem utraty kontroli nad rzeczywistością – kluczowe staje się zdobycie wiedzy, kto/co autonomią dysponuje i kto/co przydziela prawa. \