Artykuł stanowi próbę interpretacji Projektu krytyki fantazmatycznej Marii Janion (1991) w podejściu ściśle psychoanalitycznym. Punktem odniesienia jest tytułowa kategoria fantazmatu, którą autorka wywodzi z teorii J. Lacana, a nie, jak zamierzała Janion, z koncepcji Freuda. To zniekształcenie inicjalnego kontekstu pozwala na nowo przemyśleć funkcjonowanie fantazmatu i umożliwia zmianę przyjętej strategii myślowej, gdyż prowadzi do odblokowania zahamowań w sferze wyobraźni podmiotu. W poszukiwaniu wzorców dla subiektywnych postaw przyjętych w ramach światopoglądu antropologicznego pomocne staje się sięganie do wyobrażeń, które, zgodnie z założeniami psychoanalizy lacanowskiej, wiążą (artykułują) realne i symboliczne. W interpretacji autorki książka M. Janion to potwierdza.
Słowa kluczowe: Janion, Lacan, fantazmat, projekt krytyki fantazmatycznej, podmiot