Autor zwraca uwagę na wzrost zainteresowania problemem sarmatyzmu w badaniach dziejów kultury polskiej. W ramach tak wyznaczonej tematyki interesuje pewnych badaczy nie tyle sama „materia historyczna” powstających naówczas powieści, ile raczej specyficzność punktów widzenia, jakimi dysponują pisarze tego kręgu, inaczej mówiąc, struktury podmiotowości i ich dzieł. Autor analizuje tę problematykę na przykładzie twórczości Henryka Rzewuskiego, przyglądając się jej w kontekście najnowszego stanu badań.