Artykuł zwraca uwagę na wątek voyeurystyczny w Rękopisie znalezionym w Saragossie hrabiego Jana Potockiego. Jest to bowiem książka o podglądaniu, śledzeniu, badaniu – powieść o oknach, uchylonych zasłonach, dziurkach od klucza, lustrach; powieść fragmentów, powtórzeń i zwodniczych odbić. Można w tym dostrzec kapitulację uczonego i pisarza oświecenia, który musi w końcu uznać niedoskonałość ludzkich narzędzi poznawczych, własną bezradność wobec świata, jawiącego mu się tylko we fragmentach i odbiciach. Symboliczna staje się z tej perspektywy samobójcza śmierć Potockiego, który strzela sobie w głowę odwrócony twarzą do ściany.
Słowa kluczowe: Jan Potocki, oświecenie, poznanie, wiedza, fragment, odbicie, voyeuryzm