Artykuły: Krzysztof Obremski

Trwające przez dziesięciolecia zgłębianie tajemnicy, jaką wciąż pozostaje Gadka (Fraszki III 78), nie przybliża do analityczno-interpretacyjnego konsensusu. Autorzy poszczególnych odpowiedzi na pytanie, które stawia sześciowersowy epigram, swą „wiedzę” badacza niejako wieńczą „wiarą” w to, że właśnie ich pomysł powinien zostać uznany za finalne rozwiązanie tajemnicy Gadki. Zarazem czymś poznawczo ważkim jest sam tryb formułowania analiz czy interpretacji wiodących do poszczególnych rozwiązań. Równie ważne jak wielorakie odpowiedzi na pytanie o „źwierzę o jednym oku” powinno być spojrzenie na różne sposoby mierzenia się z wyzwaniem, które stanowi Gadka.

Słowa kluczowe: Jan Kochanowski, Gadka, analiza, interpretacja, metodologia

W artykule jest przeprowadzona analiza porównawcza dwóch tytułowych tekstów: „Posłania do ludzi pracy Europy Wschodniej” oraz Dwóch ojczyzn, dwóch patriotyzmów. Obydwie wypowiedzi podmiotów niezależnych od władzy partyjno-państwowej (I Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ „Solidarność” oraz „prezydenta opozycji” Jana Józefa Lipskiego) współtworzyły relację „niezgodnej zgodności”: były zarazem jawnie antysocjalistyczne, ale werbalizowały dwa odmienne spojrzenia na Polskę 1981 roku, nie tyle przeciwstawne, ile postrzegające ją w różnych wymiarach.

Słowa kluczowe: NSZZ „Solidarność”, Jan Józef Lipski, narracja o Polsce, pentada Kennetha Burke’a

Wychodkowa instrukcja z pewnością mogłaby znaleźć się w Nikiformach Edwarda Redlińskiego – tryb warunkowy jest uzasadniony jedynie tym, że została odkryta już w połowie lat 80,, a więc nieco później niż ukazała się antologia nikiformowych „tekstów gotowych”. Niezależnie od znamiennego dla urzędniczej Polski Ludowej wysłowienia wychodkowa instrukcja może stać się materią przynajmniej trojakiej lektury, to jest jako: nikiforma, tekst czytany poprzez medium klasycznej teorii retorycznej z jej genologią retoryczną oraz jako problem ponowoczesnej atrybucji gatunkowej. Instrukcja pozostaje tekstem zarazem historycznym (za sprawą jej społeczno-politycznego kontekstu: pierwszej połowy lat 80.) jak też ponadczasowym (curiosa mogą stawać się przedmiotem nieprzemijającej fascynacji).

Słowa kluczowe: nikiforma, genologia, kultura sanitarna

W kontekście analizy Dafnidy jedynym gatunkiem o pełnoprawnym statusie genologicznym pozostaje (już w swej naturze hybrydowa?!) sielanka, niższy status jest dany romansowi i grotesce, jeszcze niższy – antysielance i antyromansowi oraz „grotesce oswojonej”. Na trzech różnych fundamentach (sielankowym, romansowym i groteskowym) Twardowski buduje trzy odmienne budowle (antysielankę, antyromans oraz „groteskę oswojoną”). Innymi słowy: Samuel ze Skrzypny wielorako podejmuje i zarazem podważa konwencje gatunkowe sielanki, romansu i groteski, toteż Dafnida może jawić się jako tekst „otwarty” na „gry” z tymi konwencjami, co pozwala postrzegać ją jako przyczynek do „zagłady gatunków”.

Słowa kluczowe: Samuel Twardowski, sielanka, romans, groteska

Artykuł jest interpretacją wiersza Juliana Przybosia Z Tatr. Szczególnym przedmiotem uwagi są dwa problemy. Pierwszy: w świecie przedstawionym słowem Przybosia siostry Skotnicówny niejako zamieniły się miejscami (tzn. prowadząca wyciąg Lida stała się asekurującą Marzeną – i odwrotnie); emocje Lidy poprzez medium wiersza stawały się emocjami Marzeny, Juliana Przybosia oraz czytelniczego audytorium. Drugi: Natura i Kultura mówią swoimi własnymi językami, na które pozostają jakby sobie obce. Dyskursywność taternickiego ładu wykluczyła to, co niestosowne – zarazem Przybosiowe ekwiwalentyzowanie uczuć tzw. zwierzęcy strach przed śmiercią przetworzyło na materię poetyckiej sztuki słowa.

Słowa kluczowe: Julian Przyboś, Marzena Skotnicówna, Lida Skotnicówna, Zamarła Turnia.

Szkic jest (siłą rzeczy jedynie selektywnym) porównaniem ciał sarmatów i sarmatek z ciałami Polaków i Polek dwóch pierwszych dziesięcioleci XXI w. Jako punkt wyjścia przyjęto studium Tadeusza Chrzanowskiego Ciało sarmackie. Analizowane są wielorakie relacje, np. ludzie a zwierzęta czy brzuchy mężczyzn jako „nosiciele dostojeństwa”. Ciało sarmackie także poprzez przeciwieństwa pozwala przynajmniej dookreślić ciało polskie pierwszej i drugiej dekady XXI w.

Redakcyjne opracowania oraz komentarze wawelskiej mowy Józefa Piłsudskiego pozwalają dojrzeć, jak silnie i głęboko jej słowa były zakorzenione w Królu Duchu Słowackiego. Niejako wbrew temu wszystkiemu, co współtworzy wielorakie i przepastne przecież przeciwieństwa między tymi wypowiedziami, które wydają się połączone przede wszystkim czcią Naczelnika dla Wieszcza, mowa Marszałka Piłsudskiego swoim prymarnym statusem, tzn. jako żywe słowo oratora, jest poniekąd współistotna z „dyktowanym” Królem Duchem Słowackiego. Zarazem dnia 28 czerwca 1927 r. Naczelnik staje się Królem Duchem – nad „narodem przymuszonym do hołdu” (formuła Aliny Kowalczykowej) i państwem uratowanym zamachem majowym. Dwie najogólniejsze przesłanki spojrzenia na wawelską mowę Naczelnika jako na prozę poetycką wiążą się z dwiema głównymi postaciami uporządkowania naddanego: instrumentacją dźwiękową (przeważnie uwarunkowaną paralelnymi konstrukcjami zdań) i obrazowaniem (w synchronicznym porządku tekstu mowy pojedyncze obrazy poetyckie symetrycznie współtworzą finalny obraz nadrzędny).

Mówimy „czysty nonsens” – znaczy: bez brudu czy zanieczyszczeń? Czymże nie jest skalany? Sensem? Może jednak raczej nie o opozycję „czysty – brudny” tu chodzi, lecz o co innego: nonsens absolutny, poza jakąkolwiek dyskusją, ponieważ niepodobna wskazać jakiejkolwiek cząstki racjonalności. Takie pojmowanie pozostaje sprzężone z przeciwstawianiem logicznego świata rzeczywistego i biegunowo przeciwnego mu czystego nonsensu oraz już w swej naturze nielogicznej poezji z jej porównaniami czy metaforami, o oksymoronach nawet nie wspominając. Jednak ta logiczność świata rzeczywistego w konfrontacji z doświadczaniem go okazuje się jedynie iluzoryczną presupozycją, ponieważ nawet najbardziej koszmarny absurd zawiera, choćby kontekstualnie, mikroracjonalną cząstkę sensu. Ten bowiem niezmiennie okazuje się warunkiem koniecznym powstania nonsensu. O czym przekonują tak dawna teoria porównania i metafory, jak też wiersze np. Juliana Tuwima czy Stanisława Barańczaka z ich paralogiką czystego nonsensu.

O toposie skromności afektowanej w dziele Józefa Stalina Marksizm a zagadnienia językoznawstwa

Krytyczne spojrzenie na polonistyczną dydaktykę uniwersytecką prowadzi do przekonania, że zachowanie tych studiów w obecnej postaci jest drogą wiodącą polonistów na margines współczesnej humanistyki. Główne hasło „rewolucji” w polonistycznej dydaktyce uniwersyteckiej brzmi: „dwojakie” studia polonistyczne rozdzielić na dwa samoistne studia, tzn. językoznawcze i literaturoznawcze. Z powodu coraz wyraźniejszej anachroniczności literaturoznawstwa tekstocentrycznego program nowych studiów literaturoznawczych powinien zmierzać w trzech kierunkach: antropologii literackiej, kulturoznawstwa i medioznawstwa.

Instrukcja z początku lat osiemdziesiątych umieszczona w przenośnych wychodkach dla wozaków jako świadectwo poziomu ówczesnej kultury sanitarnej i retorycznej

Pokrewieństwa i rozbieżności w teoretycznych rozstrzygnięciach obu myślicieli

Irracjonalna natura miłości a logika cudu stosowana przez poetów-konceptystów