Artykuły: Małgorzata Kowalcze

Artykuł podejmuje próbę przybliżenia ogólnych założeń diffractive reading („czytanie dyfrakcyjne”), podejścia do badań literaturoznawczych, inspirowanego teorią realizmu sprawczego Karen Barad. Koncepcję Barad charakteryzuje inkluzywność i interdyscyplinarność; nie stanowi ona rygorystycznej metody badawczej, a raczej określony sposób postrzegania literatury, jako integralnej części ontologicznej/materialnej struktury rzeczywistości. W tym ujęciu utwór literacki jest nie tyle specyficznie ludzkim i niezależnym dziełem, ile dynamiczną przestrzenią intra-akcji pomiędzy zarówno ludzkimi jak i nie-ludzkimi czynnikami. Artykuł rozważa projekt „czytania dyfrakcyjnego” w kontekście aktualnej zmiany paradygmatu w naukach humanistycznych (Domańska), oraz w odniesieniu do idei distant reading („czytanie na dystans”) Franco Morettiego.

Słowa kluczowe: nowy materializm, dyfrakcja, distant reading, intra-akcja

Celem artykułu jest analiza groteskowych aspektów cielesności głównego bohatera powieści Widzialna ciemność Williama Goldinga. Wskazując na szereg podstawowych dla tej konwencji elementów obecnych w utworze, autorka pragnie ukazać nieporuszony dotychczas w polskojęzycznym literaturoznawstwie aspekt prozy noblisty. Artykuł bada transgresyjność cielesnej formy postaci, skupiając się w głównej mierze na sposobie jej postrzegania przez otoczenie. Przez swoją groteskowość, budzącą w innych zdziwienie, strach oraz obrzydzenie, główny bohater zyskuje status „dziwoląga”, „potwora” oraz „wy-miotu”. Zarazem jednak staje się pobudką do głębokiej refleksji antropologicznej niezmiennie poszukującej odpowiedzi na pytanie o warunki człowieczeństwa, granicę pomiędzy „swojskim” a „obcym” oraz status ludzkich funkcji poznawczych.

Słowa kluczowe: groteska, dziwoląg, wstręt, cielesność, inność