Artykuł omawia dwie fale historii alternatywnych w literaturze polskiej: pierwsza (lata 90. XX wieku) miała charakter rewizyjny, druga (lata naste XXI wieku) – charakter kompensacyjny. Wyjaśnieniu tej negatywnej ewolucji służy kategoria wyobraźni historycznej, która sama w sobie również podlega historycznym zmianom. Jej wyjściowy stan (schyłek komunizmu) określało zredukowanie wspólnotowych zainteresowań; wyobraźnia historyczna schyłku XX wieku była indywidualistyczna, podejrzliwa wobec planowania dziejów i wobec kolektywizmu, nastawiona na swobody jednostkowe i nieufna wobec dążeń równościowych. Zbiorowość jako wyzwanie powraca do wyobraźni historycznej w drugiej fali historii alternatywnych, które odsłaniają związek między stwarzaniem historii i poszerzaniem podmiotu kolektywnego.
Słowa kluczowe: historie alternatywne, wyobraźnia historyczna, historie bezalternatywne, utopia, dyskurs antyutopijny, groteska antyhistoriozoficzna