Artykuły: Anna Łebkowska

Artykuł poświęcono  zastanawiająco częstej we współczesnej literackiej fantastyce naukowej – zarówno światowej jak i  polskiej – problematyzacji empatii, z reguły nazywanej wprost i poddawanej literackiej interpretacji, niekoniecznie afirmatywnej. Empatia  postać bądź konkretnego „urządzenia”, bądź podstawowego wyróżnika człowieczeństwa, staje się sygnałem absolutu,  stygmatem bohaterstwa lub  nadrzędną zasadą społeczności,  ujawniając niekiedy  zasady współodczuwającej  symbiozy przekraczającej wymiar antropocentryczny.  Analizie poddano  powieści i opowiadania  – między innymi – Octavii Butler,  Ursuli le Guin i Phillipa Dicka i przede wszystkim twórczość Stanisława Lema i Jacka Dukaja.

Słowa kluczowe: Empatia, proza wspołczesna, literatura sf, Jacek Dukaj

Artykuł poświęcono przemianom w antropologii literatury zachodzącym w ciągu ostatnich dekad i powiązaniom między antropologią i literaturą. Zbadano je z jednej strony pod kątem  „zwrotów” (ze szczególnym uwzględnieniem polskich badań genderowych), z drugiej w perspektywie przemian: od założeń konstruktywistycznych do nowej ontologii i epistemologii, do redefinicji podmiotu i powiązań antropologii z tendencjami postantropocentrycznymi. Ukazano, jak ważna kilka dekad temu wspólna problematyzacja własnych podstaw antropologii i literatury (metafikcja w literaturze, panfikcjonalność w antropologii) określana często mianem literaturyzacji antropologii i antropologizacji literatury odchodzi w niepamięć na rzecz działań paralelnych: wskazywania na sprawczość, symbiozę, nieoczywisty charakter podmiotu i istnień z nim koegzystujących dostrzeganych zarówno w antropologii kultury jak i w literaturze.

Słowa kluczowe: zwrot, antropologia literatury,  postantropocentryzm, studia genderowe nowa ontologia

Artykuł został poświęcony powracającej fali gatunku „rozmów z pisarzami”. Szczegółowej analizie poddano rozmowy z pisarkami, dotychczas na gruncie polskim właściwie nieobecne. Zwrócono też uwagę na pewne cechy wspólne dla nowej odsłony tego gatunku m.in. na swoisty witalizm, często utożsamiany z kontaktem z naturą czy z wolnością podróżnika, a także na zwrot w stronę codzienności, ciała, emocji i wreszcie problematyzację uczestnictwa w relacjach międzyludzkich. W porównaniu z wcześniejszymi rozmowami zaznacza się aspekt interwencyjny, chęć zabrania głosu, w przekonaniu, że – na niektóre przynajmniej tematy – nie można dłużej milczeć. Spośród wielu nasuwających się odpowiedzi na pytanie o ciągłą żywotność rozmów ta potwierdzająca konieczność słyszalności głosu pisarza okazuje się dzisiaj zasadnicza.

Słowa kluczowe: literatura współczesna, afekty, ciele leśność, gender, gatunek literacki, rozmowy z pisarką/pisarzem

W artykule zajmuję się rolą i przyczynami funkcjonującego współcześnie terminu refleksja humanistyczna. Skupiam się na jego zaletach, wskazując zwłaszcza na aspekt autokrytyczny, Jednocześnie szukając przyczyn obecnej sytuacji nauk humanistycznych zwracam uwagę na te zjawiska, które w owej refleksyjności w sposób – jak dotąd – niewystarczający były brane pod uwagę Punkt dojścia stanowi problematyczna więź między przedmiotami badań a „przydatnością” „użytecznością” i „powinnością” nauk humanistycznych.
Słowa kluczowe: Literatura, humanistyka, autorefleksja, „trzecia kultura”

Artykuł zajmuje się relacjami między kategorią cielesności a współcześnie rozumianą poetyką. Po przedstawieniu powiązań między ciałem tworzącym świat i przezeń tworzonym, a zatem między somatyzacją świata a interpretacją tego co cielesne i analizie kulturowej relatywizacji tych powiązań, Łebkowska skupia się na tym, co na granicy wypowiadalności. Granica ta okazała się bowiem ważna dla koncepcji języka poetyckiego. Badaczka ogranicza się przede wszystkim do problemu wyrażenia cielesności w literaturze (m.in. w perspektywie feministycznej), problemu, któremu towarzyszy z jednej strony świadomość niemożności całkowitego wpisania cielesności w kody kultury, z drugiej pragnienie jej uchwycenia.

Omówienie konsekwencji i pożytków wynikających z perspektywy badawczej, jaką daje antropologia literatury łącząca się według Autorki raczej z przeformułowaniem literaturoznawstwa aniżeli z wąsko pojętą metodą badawczą

Recenzja. Zofia Mitosek Poznanie (w) powieści. Od Balzaka do Masłowskiej, Kraków 2003

Autorka analizuje formy biograficzne, które uruchamiają kwestie szczególnie atrakcyjne nie tylko dla teorii fikcji, ale także i dla dzisiejszej refleksji humanistycznej

O kilku wymiarach dążenia do empatii we współczesnej prozie: m.in. epistemologicznym, etycznym, estetycznym i fikcyjnym

Odpowiadając na tytułowe pytanie, autorka przygląda się relacji między preferencjami lekturowymi badaczy a ich teoriami

Recenzja. Inga Iwasiów, Kresy w twórczości Włodzimierza Odojewskiego. Próba feministyczna, Szczecin 1994

Losy krytyki tematycznej w ostatnim dwudziestoleciu