Artykuły: Grzegorz Grochowski

Tekst jest szkicowym programem badań przedstawionym jako zagajenie dyskusji na spotkaniu Pracowni Poetyki Teoretycznej i Semiotyki Kultury Instytutu Badań Literackich PAN (10 czerwca 2021). Autor koncentruje się w nim na komunikacji literackiej w konkretnym medium cyfrowym – Facebookiem. Poddaje analizie pojawiające się na portalu wpisy, uwzględniając zarówno infrastrukturę cyfrową, refleksję genologiczną, jak i cyrkulację tekstu w sieci. Materiał badawczy zaczerpnięty został z profili pisarzy takich jak Piotr Marecki, Łukasz Najder i Ziemowit Szczerek.

Słowa kluczowe: Facebook, literatura w internecie, gatunki cyfrowe

Głównym wątkiem artykułu jest współczesna tendencja do tworzenia wspólnot emancypacyjnych poza reżimem tożsamości, ukazana w trzech wybranych obszarach, czyli w literaturze, polityce i psychoanalizie. Przykładowym mechanizmem ich zawiązywania, omawianym w narratologii, jest uprzywilejowanie akomodacji kontekstowych kosztem kodowych reguł i konwencji komunikacyjnych. Na gruncie polityki praktyki budowania takich sojuszy zostały zilustrowane przykładami zaczerpniętymi z analiz kobiecych protestów społecznych, tj. Ogólnopolskiego Strajku Kobiet i ruchu #MeToo. Jako główne konteksty teoretyczne wskazano tezy J.-L. Nancy’ego o „wspólnocie rozdzielonej” i rozważania Judith Butler o prekarności w protestach społecznych. I wreszcie z obszaru psychoanalizy przywołana została refleksja o spontanicznym tworzeniu więzi w „narracjach miłosnych”.

Słowa kluczowe: wspólnota, tożsamość, emancypacja, narracja, polityczność

Tekst jest próbą omówienia przyczyn, przejawów i konsekwencji współczesnego zainteresowania problematyką i pracą laboratoriów w humanistyce. Autor stara się wskazać główne szanse i zagrożenia związane z takim transferem pojęciowym, a także omawia różnice między dzisiejszym a klasycznie nowoczesnym traktowaniem figury laboratorium.

Słowa kluczowe: laboratorium, nowa humanistyka, infrastrukturą, humanistyka cyfrowa, eksperyment

Tekst ten jest pośrednio wprowadzeniem do problemów związanych z „polskim boomem muzealnym” i próbą nakreślenia jego głównych kierunków. Podstawę zaproponowanych rozważań stanowi studium przypadku poświęcone wystawie „Tu Muranów” w Muzeum Polin w Warszawie. Omawiając wybrane fragmenty wystawy Grochowski rekonstruuje ogólne założenia, którymi kierowali się jej kuratorzy i komentuje sposób wystawienia eksponatów. To pozwala mu wskazać możliwe implikacje poznawcze i ideologiczne przyjętej formuły.

Słowa kluczowe: muzea historyczne, getto, pamięć zbiorowa, rzeczy, doświadczenie

Autor omawia przyczyny, konteksty i przejawy zainteresowania chłopską tożsamością na różnych obszarach współczesnej kultury – w literaturze, sztuce, humanistyce. Przeciwstawia te poszukiwania tradycyjnym ujęciom, bliskim folkloryzacji bądź stygmatyzacji, a za wspólny wyznacznik nowszych ujęć uznaje dążenie do krytycznej rewizji utrwalonych narracji w kontekście wspólczesnego dyskursu

Słowa kluczowe: chłopskość, folklor, stereotypy, nacjonalizm, pamięć zbiorowa

Grzegorz Grochowski
IBL PAN
Numer nawiedzony
Tekst jest próbą szkicowego przedstawienia głównych wyznaczników transdyscyplinarnej orientacji badawczej, nawiązującej do poznawczych założeń analizy spektralnej. Autor przywołuje wybrane interpretacje figury widma, stanowiącej centralną kategorię omawianego projektu, a także podstawowe konteksty, w jakich problematyka ta bywa zwykle rozpatrywana. Omawia filozoficzne inspiracje kierunku, jego programowe odniesienia do zastanych tradycji myślowych, a także przykłady autorskich konkretyzacji świadczące o jego wewnętrznym zróżnicowaniu. Stara się też wskazać obszary praktycznego zastosowania podobnych ujęć oraz zasygnalizować ogólne przesłanki decydujące o ich zauważalnej popularności.
Słowa kluczowe: widmo, widmontologia , spektralność, krypta, nawiedzenie, psychoanaliza

Tekst jest próbą naszkicowania głównych wyznaczników semiotyki wąsów jako emblematu sarmackiej kultury, mocno utrwalonego w polskiej tradycji. Omówienie to skupia się głównie na historycznych przekazach, ale wskazuje też przykłady afirmatywnych i polemicznych odniesień do szlacheckiej ikonografii we współczesnych praktykach dyskursywnych.

Tekst stanowi próbę wstępnego przybliżenia kategorii posthumanizmu, wyznaczającej główną ramę pojęciową prac zgromadzonych w tym numerze. Autor wskazuje niektóre inspiracje myślowe omawianego nurtu, historyczne okoliczności towarzyszące jego powstaniu, związane z nim przesunięcia pojęciowe w dyskursie nauk humanistycznych, wybrane przykłady jego oddziaływania w praktyce artystycznej, a wreszcie dylematy poznawcze stające przed jego przedstawicielami w trakcie pracy badawczej.

Autor rozważa wybrane przesłanki i konsekwencje zainteresowania kategorią polityczności we współczesnej humanistyce. W swym omówieniu skupia się na wspólnych obszarach zainteresowania różnych tradycyjnych dyscyplin, zwracając uwagę przede wszystkim na zagadnienia agoniczności i reprezentacji

Wstęp do numeru 1-2/2011. Język, umysł, mózg.

Wstęp do numeru 4/2010, Kognitywizm, konstruktywizm, literatura.

Najciekawsze w wiedzy o literaturze (czyli: o bytach ukonstytuowanych w ramach pewnych języków) jest pograniczne usytuowanie w obszarze pomiędzy różnymi subdyscyplinami, ale i przeciwstawnymi dążeniami – metody nastawione na szukanie analogii i oddziaływań, czasem oparte na ryzykownych hipotezach albo błądzące wśród przerysowań, bliższe dynamice przemian artystycznych, a także w większym stopniu podatne na twórcze aplikacje i rozwinięcia.

Wstęp do numeru 4/2008, ,,Miejsca realne i wyobrażone

Artykuł poświęcony szczególnej odmianie tekstów multimedialnych (polisemiotycznych), utrwalonych w rozmaitych materiałach znakowych i odwołujących się do odmiennych reguł budowania sensów

Recenzja. Genologia dzisiaj, red. W Bolecki, I. Opacki, Z Dziejów Form Artystycznych w Literaturze Polskiej, t. LXXXII, Warszawa 2000

Recenzja. pisanie Białoszewskiego. Szkice, red. M. Głowiński i Z. Łapiński, Warszawa 1993

Recenzja. Jacek Łukasiewicz: Oko poematu, Wrocław 1991

Recenzja. Wojciech Tomasik: Słowo o socrealizmie. Szkice, Bydgoszcz 1991