EN
„Teksty Drugie. Teoria literatury, krytyka, interpretacja” (ISSN 0867-0633) to dwumiesięcznik literaturoznawczy wydawany od 1990 przez Instytut Badań Literackich PAN we współpracy ze Stowarzyszeniem Pro Cultura Litteraria.
EN

Artykuły: Andrzej Szahaj

Sławiński o interpretacji. Analiza krytyczna

Indeks autorów: Andrzej Szahaj
Numer: 2013 / 5

Tekst poświęcony jest rekonstrukcji oraz krytyce stanowiska Janusza Sławińskiego w kwestiach interpretacji. Autor twierdzi, że stanowisko to cierpi na szereg trudności teoretycznych, które wynikają m.in. dualistycznej optyki, która prowadzi badacza do dokonywania niemożliwych do utrzymania rozróżnień (np. na analizę i interpretację). Podobnie nie do utrzymania jest przekonanie, że da się oddzielić ten fragment działalności interpretacyjnej, który jest wolny od wartościowania od tego, który jest nim wypełniony. Autor przeciwstawia takiemu stanowisku własne, które opowiada się za konsekwentnie monistycznym i konstruktywistycznym podejściem do interpretacji, zakładającym, iż wartościowanie jest obecne na każdym jej etapie, a wszelkie ustalenia interpretacyjne mają charakter konstruktów.

Dramat interpretacji

Indeks autorów: Andrzej Szahaj

Odpowiedź na polemikę Michała Januszkiewicza („Y”. Proca i jęk namysłu. W odpowiedzi profesorowi Andrzejowi Szahajowi), zamieszczoną w tym samym numerze.

Siła i słabość hermenutyki

Indeks autorów: Andrzej Szahaj

W artykule rozważane są zalety i wady hermeneutyki widziane z punktu widzenia problematyki interpretacji. Autor stara się pokazać, że hermeneutyka gadamerowska choć formułuje szereg trafnych intuicji co udanego procesu interpretacji, to jednak nie potrafi sobie poradzić z co najmniej jednym zasadniczym problemem, mianowicie wyznaczeniem granicy pomiędzy tym, co pochodzi od samego interpretowanego tekstu i tym, co do niego wnoszone przez interpretatora. Jego zdaniem wynika to faktu, iż taka granica po prostu w ogóle nie może zostać przeprowadzona. W tej sytuacji proponuje on, aby porzucić dualistyczne podejście Gadamera, dzielące rzeczywistość interpretacji na tekst i interpretacje, i uznać w duchu monistycznym, że w procesie interpretacji ta ostatnia pokrywa się po prostu z tekstem, a zatem on sam traci jakąkolwiek odrębność wobec niej. Autor twierdzi, że należy w związku z tym przestać sobie zaprzątać głowę problemem właściwej, czyli wiernej tekstowi interpretacji i skoncentrować się na badaniu kulturowych, w tym etycznych i politycznych przyczyn pojawiania się odmiennych interpretacji. Uważa on przy tym, iż nie jest prawdą, że implikowanej jego podejściem swobodzie interpretacyjnej opór stawia tekst sam, albowiem jego zdaniem opór stawiają jedynie ludzie i stworzone przez nich wcześniej interpretacje, które w wyniku konwencjonalizacji, a zatem i zapomnienia o swej interpretacyjności zaczęły w pewnym momencie pełnić rolę tekstu samego. Opór taki może być co najwyżej związany z istniejąca w danej społeczności pulą wspólnot interpretacyjnych i żywionych w ich obrębie przekonań kulturowych. W tym sensie powtarza on swoja tezę wyrażoną wiele lat temu, że granice anarchizmu interpretacyjnego nie leżą po stronie tekstu, ale po stronie kulturowego kontekstu interpretacji.

Paradygmaty interpretacyjne a narodziny literaturoznawstwa postawangardowego

Indeks autorów: Andrzej Szahaj
Numer: 2011 / 6

Pierwsza część artykułu prezentuje schemat najważniejszych paradygmatów interpretacyjnych w literaturoznawstwie, z zaznaczeniem w każdym głównego elementu sytuacji interpretacyjnej (składa się na nią zależność pomiędzy autorem, tekstem a interpretatorem), którego analiza ma odpowiadać za udaną interpretację. Druga część próbuje każdy z paradygmatów krótko scharakteryzować, aby później wyciągnąć wnioski co do najważniejszych kierunków ewolucji podejść do interpretacji w literaturoznawstwie. Ostatnia część artykułu przedstawia argumentację na rzecz tezy, iż ewolucja owa wskazuje na to, że literaturoznawstwo znalazło się w sytuacji analogicznej wobec sytuacji sztuki nowoczesnej: w jednym i w drugim przypadku pojawiło się zjawisko przejścia od awangardyzmu do postawangardyzmu. Wymuszone ono zostało wyczerpywaniem się potencjału nowości formalnej (sztuka) lub metodologicznej (literaturoznawstwo), prowadzącym do konstatacji, iż „wszystko już było”.

Literaturoznawstwo wyczerpania?

Indeks autorów: Andrzej Szahaj

Literatura w perspektywie kulturowej (i kulturoznawczej) jako jeden z najważniejszych mechanizmów, który zmienia całą kulturę, lub też ustanawia w jej obszarze nisze kulturowe – wspólnoty osób, dla których poszczególne dzieła literatury mogą grać rolę inspirującą w wymiarze indywidualnego projektu życiowego.

Awangarda krakowska

Indeks autorów: Andrzej Szahaj
Numer: 2007 / 3

Recenzja. Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, red. R. Nycz, M.P. Markowski, Kraków 2006

Zwrot antypozytywistyczny dopełniony

Indeks autorów: Andrzej Szahaj

O zwrocie etycznym, będącym przejściem do postrzegania nauki w kategoriach zaangażowanej etycznie, a nawet politycznie działalności poznawczej mającej na celu nade wszystko realizację naszych ideałów

Znakoświat

Indeks autorów: Andrzej Szahaj
Numer: 2002 / 4

Recenzja. Wojciech Kalaga Mgławice dyskursu, Kraków 2001

Gonić harcowników?

Indeks autorów: Andrzej Szahaj
Numer: 1999 / 6

Odpowiedź autora na polemiczny tekst Włodzimierza Boleckiego Wyznania członka lokalnej wspólnoty interpretacyjnej (1998 nr 6) a zarazem głos zamykający dyskusję nad artykułem Granice anarchizmu interpretacyjnego (1997 nr 6)

Paninterpretacjonizm, czyli nie ma niczego w tekście, czego by pierwej nie było w kontekście (odpowiedź krytykom)

Indeks autorów: Andrzej Szahaj
Numer: 1998 / 4

Omówienie głosów w dyskusji wywołanej artykułem autora na temat granic interpretacji (zob. 1997 nr 6)

Granice anarchizmu interpretacyjnego

Indeks autorów: Andrzej Szahaj
Numer: 1997 / 6

Autor – sięgając po argumentację Rorty’ego i Fisha – formułuje tezę o kontekstualności, względności i lokalności obiektywnej wykładni tj. o jej każdorazowej zależności od perspektywy obowiązującej w danej wspólnocie interpretacyjnej (w tym samym numerze dyskusja na temat tekstu Szahaja)

Korzystając ze strony wyrażacie Państwo zgodę na wykorzystywanie przez nas plików cookies. W każdej chwili możecie Państwo zmienić ustawienia cookies a także dowiedzieć się na ich temat więcej. Kliknij tutaj Nie pokazuj więcej tej informacji