Artykuły: Jerzy Jarzębski

W wydanej ostatnio książce o Schulzu Michał Paweł Markowski upomina „schulzologów”, że nie zauważyli zależności pisarza od Hegla, a zarazem twierdzi, że nie ma u Schulza żadnych dowodów na lekturę tego filozofa. Sądzę, że jest na odwrót: tematy heglowskie u Schulza potraktowane zostały z ironicznym dystansem, ale też artysta musiał go czytać, skoro najbliższa jego przyjaciółka, Debora Vogel, o Heglu napisała doktorat. Wpływ Hegla znać raczej u Vogel, zafascynowanej awangardową ideą postępu, realizowaną przez bezosobowe masy. Schulz-prowincjusz pozostaje na pozór w tyle, ale w „długim trwaniu” wyprzedza przyjaciółkę, bo, inaczej jak ona, kładzie nacisk na podmiotowy aspekt awangardowych rewolucji.

W prozie ostatnich lat daje się zauważyć zwiększona obecność powieści i opowiadań, w których miesza się realistyczny obraz rzeczywistości z elementami fantastyki. Liczne przykłady tego zjawiska świadczą o tym, że pisarze i ich bohaterowie niezbyt dobrze radzą sobie z nadawaniem sensów i wymierzaniem sprawiedliwości światu w obrębie tego, co realne, przenosząc te funkcje w domenę fantastyki. Wyraża się w tym także poczucie bezradności wobec procesów globalnych, nad którymi jednostka przestała panować. Realizm tradycyjny jest nieosiągalny dlatego, że świata nie da się już pojąć i objaśnić bez zasobu legend i mitów przechowywanych i uruchamianych w sferze fantastyki.

Recenzja. Maciej Płaza O poznaniu w twórczości Stanisława Lema, Wrocław 2006

O paradoksie sfery biologicznej w twórczości pisarza, stanowiącej jednocześnie fizyczny fundament ludzkości, a zarazem pierwiastek głęboko ludzkości obcy, odmienny

O trzech rodzajach twórczości współistniejących w świecie Schulza, opartych na (1) zmysłowych obrazach, (2) emocjach zrodzonych między ludźmi i (3) całościowej recepcji świata jako struktury

Autor analizuje rolę i znaczenie miasta jako miejsca akcji powieści Brunona Schulza

Idea śmierci Boga a lęk przed demiurgią w twórczości Gombrowicza

Warszawa i Kraków w czasach komunizmu – literackie świadectwa dwóch rodzajów destrukcji przestrzeni miejskiej

Kontestacja języka tradycji i stanu dotychczasowej literatury w twórczości młodych pisarzy po 1989 r.

Ambiwalentne traktowanie kiczu przez Gombrowicza jako świadectwo dualistycznej natury jego dzieła

Odpowiedź na polemiczny tekst Mieczysława Inglota Dialog czy katecheza (w tym samym numerze)

Artykuł wstępny wspominający polonistykę minioną i pytający o jej przyszłość przy okazji zwołanego w 1995 r. Zjazdu Polonistów

Odpowiedź na ankietę Tekstów Drugich skierowaną do autorów podręczników historii literatury

Artykuł wstępny problematyzujący stereotypowe postrzeganie relacji Słowo – Władza

Rozmowa z Czesławem Miłoszem

Artykuł wstępny do numeru poświęconego twórczości Stanisława Lema

Gry intertekstualne jako metoda pisarska Stanisława Lema

Wprowadzenie do domniemanych tekstów Witolda Gombrowicza z Biuletynu Banco Polaco

Artykuł wstępny do numeru poświęconego poezji Wisławy Szymborskiej

Artykuł wstępny o samym sobie (tzn. o artykule wstępnym)

Interpretacja Słowa o bitwie Janusza Jasieńczyka

Artykuł wstępny, zawierający próbę podsumowania dotychczasowych tendencji i pytania o nowe pomysły na polską literaturę współczesną