EN
„Teksty Drugie. Teoria literatury, krytyka, interpretacja” (ISSN 0867-0633) to dwumiesięcznik literaturoznawczy wydawany od 1990 przez Instytut Badań Literackich PAN we współpracy ze Stowarzyszeniem Pro Cultura Litteraria.
EN

2020 nr 6: Polska wyobraźnia polityczna



Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z Funduszu Promocji Kultury.

Ukazał się właśnie numer 6/2020 zatytułowany „Wyobraźnia polityczna”. Jak pisze we wstępie Justyna Tabaszewska, opowiada on „o wyzwaniu mierzenia się literatury z tym, co polityczne”. Polityczność jest tu przeważnie rozumiana szeroko jako kształtowanie ładu publicznego, stosunków władzy i zasad życia społecznego we wspólnocie, a istotnym punktem odniesienia dla przedstawianych prac pozostaje zaproponowana niegdyś przez Benedicta Andersona klasyczna koncepcja narodów jako „wspólnot wyobrażonych”. W tak zakreślonym obszarze mieszczą się osobiste spory o charakter narodu i formułę polskości, toczące się między takimi twórcami, jak Józef Czapski, Zbigniew Herbert, Czesław Miłosz (piszą o nich m.in. Stefan Chwin i Andrzej Franaszek). Ważnym doświadczeniem dla kształtowania narodowej samoświadomości okazuje się konfrontacja z obcą kulturą (Michał Kuziak). Wytwarzanie wspólnoty obejmuje też określony stosunek do mniejszości narodowych, z czym wiążą się teksty poświęcone doświadczeniom społeczności żydowskiej – w numerze omówiono tak różne kwestie, jak mutacje syjonizmu (Jagoda Budzik), „ćwiczenia pogromowe” (Romana Kolarzowa), czy relacje z getta opublikowane ostatnio w antologii Archiwum Ringelbluma (Michał Głowiński). Pojawia się również sylwetka Romana Zimanda, przedstawiona w kontekście debaty o postawach polskiej inteligencji wobec komunizmu (Jan Olaszek). Polityczności ról płciowych (Wojciech Śmieja) dotyczą artykuły, w których omówiono koncepcję „centaurialnej” męskości w pismach Machiavellego (Nina Gładziuk) oraz praktykę „żenujących kobiecych performansów” we współczesnej kulturze (Katarzyna Waligóra). Pośrednio do głównych wątków numeru nawiązuje też dział „Otwarcia”, poświęcony semiografii rękopisu i krytyce genetycznej, gdzie omówiono m.in. stop słowa i obrazu w wyobraźni twórczej (Adam Dziadek) oraz negocjowanie formuł pamięci w kolejnych redakcjach dedykacji (Mateusz Antoniuk). Tematem oddzielnego omówienia staje się też sama „prometejska energia wyobraźni”, umożliwiająca zawieszenie ponowoczesnego dystansu (Adam Kubiak, Andrzej W. Nowak). I wreszcie w dziale „Interpretacje” omawiane są dokonania Davida Jonesa, Artura Pałygi, Witolda Gombrowicza, Czesława Miłosza, Karla Dedeciusa i Leopolda Staffa (Jacek, Gutorow, Jacek Kopciński, Ewa Kobyłecka-Piwońska, Adam Fitas, Paweł Zajas, Kamila Budrowska).
15 Luty 2021

2020 nr 5: Wielogłos o poezji



Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z Funduszu Promocji Kultury.

Numer piąty „Tekstów Drugich” z 2020 roku, zatytułowany „Wielogłos o poezji”, dedykujemy Profesorowi Zdzisławowi Łapińskiemu w dziewięćdziesiątą rocznicę urodzin. Ryszard Nycz otwiera całość laudacją Jubilata jako „najmłodszego duchem” członka redakcji, a we wstępniaku tematycznym "Zaangażowani i niezrozumiali" szkicuje charakterystykę „młodej polskiej poezji współczesnej”, obejmującej głównie dorobek osób debiutujących w ostatnim ćwierćwieczu. W numerze publikujemy zarówno szkice interpretacyjne, jak też ogólne koncepcje, modele i problematyzacje oddające dynamikę twórczości poetyckiej, która „przesunęła się ze skrzydła poetyki ku skrzydłu doświadczenia, a nawet polityki” (P. Śliwiński). W perspektywie części artykułów istotną rolę odgrywa dziedzictwo awangardy, a wśród ich bohaterów pojawiają się klasycy nowoczesności (m.in. Baudelaire, Hölderlin, Leśmian, Lipska, Norwid, Różewicz, Sosnowski, Świrszczyńska, Tulli, Zagajewski). Z drugiej strony w zebranych tekstach dochodzi do głosu wielojęzyczność nowej poezji, związana z mnogością ujmowanych doświadczeń (wiersze o śladach traumy wojennej, zapisy kobiecych postaw wobec codzienności, afektywne zapętlenia pamięci, rozważania nad samotnością, artykulacje wyobraźni geopoetyckiej, ale także przemiany związane z rozwojem technologii cyfrowych) i postaw bądź zaangażowań artystyczno-politycznych (krytyki kapitalizmu, zaburzanie dyskursów podporządkowania, utopie radykalnej demokracji, „syrenizm”, ekologia polityczna). Ciekawe sploty uwarunkowań (społecznych, politycznych, ekonomicznych i estetycznych) można odnaleźć w szkicach, które opisują – odpowiednio – dyskurs poetycki w Chinach i poezję tubylczej Ameryki (antagonizmy etniczne, spory poetyckie, stereotypy i zawłaszczenia, stosunki między lokalnym dziedzictwem a emancypacyjnym uniwersalizmem, ryzyko autokolonizacji).
01 Luty 2021

2020 nr 4: Muzea na widoku



Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z Funduszu Promocji Kultury.

Numer czwarty „Tekstów Drugich” z 2020 roku nosi tytuł „Muzea na widoku”. Jego tematem jest polski „boom muzealny”, uruchamiający interakcje między historią, pamięcią, kulturą i polityką. Zebrane artykuły są zróżnicowane gatunkowo (analiza pojęć, studia przypadków, badania porównawcze), ale ich głównym przedmiotem odniesienia pozostają nowe i „odziedziczone” muzea, głównie historyczne (Europejskie Centrum Solidarności, Muzeum Etnograficzne w Krakowie, Muzeum Historii Żydów Polskich Polin, Muzeum Polaków ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Ulmów, Muzeum Powstania Warszawskiego, Muzeum Warszawy, Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie, a wreszcie projekty planowanych muzeów, ideologicznie polemiczne wobec zastanych placówek, jak np. Muzeum Getta Warszawskiego). Są tu one traktowane jako urządzenia społeczne, wytwarzające, utrwalające bądź podważające zbiorowe wzory pamiętania. Autorki i Autorzy zebranych prac analizują sensy, emocje i przekonania wpisane w poetykę danych ekspozycji, zwłaszcza w organizację przestrzeni wystawienniczej, a także sposoby oddziaływania na widzów i wytwarzania określonych postaw. W części artykułów omawiane są też relacje między praktyką wystawienniczą a klasyczną historiografią, sztuką, nowymi mediami i technologiami.
29 Styczeń 2021

2020 nr 3: Druga wojna światowa: niekończąca się historia



Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z Funduszu Promocji Kultury.

Trzeci numer "Tekstów Drugich" z 2020 roku zatytułowany jest "Druga wojna światowa - niekończąca się historia". Otwiera go nekrolog Marii Janion. Agnieszka Dauksza w pierwszym felietonie uznaje, że nigdy nie było jednej opowieści, punkty widzenia poszczególnych uczestników zdarzeń się różnią, a najbardziej skrajnym przypadkiem jest niemożliwa do wyartykułowania opowieść ofiar, którym odebrano i głos, i imiona. Sławomir Buryła w swoim szkicu rozwija koncepcję słownika, poświęconego literaturze II wojny, który nie zmuszałby do prezentowania jednolitej syntezy. Szkic Tomasza Tomasika, poświęcony Marii Janion, pokazuje, że "niedokończenie opowieści" i możliwość jej poszerzenia jest także efektem nowych perspektyw badawczych, w tym wypadku zastosowania studiów nad męskością do opisu obrazu kampanii września 1939. Joanna Ostrowska w swoim szkicu wskazuje na przemoc seksualną wobec mężczyzn w obozach koncentracyjnych. Roma Sendyka omawia dynamikę polskiej opowieści o Zagładzie, temat podejmują także Piotr Weiser i Alina Molisak, która ponadto, w dziale Archiwalia, przedstawia nie napisany dramat Bohdana Wojdowskiego. W dziale Prezentacje w polskim tłumaczeniu Teresy Fazan szkic Sary Ahmed, podejmujący kategorię "białości", jako zwykle niewidoczną. Oraz wiele innych analiz, dotyczących tekstów literackich i zapisów doświadczenia wojennego.
20 Październik 2020

2020 nr 2: Studia o niepełnosprawności



Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z Funduszu Promocji Kultury.

Numer 2 z 2020 roku zatytułowany został "Studia o niepełnosprawności". Głównym celem rozważań, zamieszczonych w dziale "Szkice" jest wytyczenie obszaru, zajmowanego w humanistyce przez studia nad niepełnosprawnością i wskazanie dziedzin pokrewnych. Poszczególni autorzy wskazują powiązania problematyki niepełnosprawności z kulturoznawstwem, archeologią, historią, etnologią, literaturoznawstwem, urbanistyką, architekturą, projektowaniem przestrzeni i przedmiotów codziennego użytku a także filmoznawstwem i wszystkimi dziedzinami sztuki, odwołującymi się do ekspresji ciała. W tym wyliczeniu pozycja literaturoznawstwa wydaje się marginalna, choć w toku rozważań przytoczone zostały dzieła literackie (Sławomir Mrożek Baltazar, Izabela Morska Znikanie, pionierskie na gruncie polskim utwory Barbary Rosiek na temat narkomanii, Jerzy Krzysztoń Obłęd, utwory Leo Lipskiego). Literaturoznawstwo jednak zajmuje się analizą dyskursów i narracjami, dając narzędzia do uruchomienia wrażliwości na niepełnosprawność i opisu doświadczenia funkcjonowania społecznego z perspektywy jednostkowej. W dziele "Prezentacje" tłumaczenia amerykańskich przedstawicieli studiów nad niepełnosprawnością, po raz pierwszy prezentowane po polsku.
20 Październik 2020
Korzystając ze strony wyrażacie Państwo zgodę na wykorzystywanie przez nas plików cookies. W każdej chwili możecie Państwo zmienić ustawienia cookies a także dowiedzieć się na ich temat więcej. Kliknij tutaj Nie pokazuj więcej tej informacji