Kamp w intencjach Christophera Isherwooda i Susan Sontag rysował się jako pojęcie estetyczne, związane z kontestującą postawą gejowską i świadomym przerysowaniem formy. Obecnie – kariera drag queen jako zjawiska z jednej strony związała kamp z popkulturą, z drugiej – przyczyniła się do popularności pojęcia kampu w teoriach gender.

Artykuł prezentuje zasadnicze, powstałe w ciągu ostatnich czterdziestu lat, stanowiska w sprawie kampu: od pionierskiego studium Esther Newton, poprzez Notatki Susan Sontag, refleksję Andrew Rossa ujmującego kamp w kontekście kultury masowej i ekonomii kulturowej późnego kapitalizmu, aż do metodologicznego boomu z lat 90. – okresu intensywnej debaty nad kampem. Wielość ówczesnych koncepcji zredukować można do dwóch mocnych teorii, wyposażonych w uzasadnienia socjologiczne i antropologiczne – kampu mniejszościowego i odmiennościowego. Kamp mniejszościowy parodystycznie rozmiękcza relacje wewnątrz systemu heteroseksualnego, ale binaryzm płciowy i odpowiadający temu system reprezentacji uznaje za nieprzekraczalny punkt dojścia; kamp odmiennościowy chce wykroczyć poza system tożsamości płciowych, uznając matrycę heteroseksualną za punkt wyjścia.

Autor twierdzi, że bez kampu nie było homoseksualistów i na odwrót. Artykuł można wpisać w powszechny w literaturze amerykańskiej nurt rewindykacyjny, który jest rozłożoną w czasie reakcją na Notatki o kampie Susan Sontag. Perkovich, zirytowany sprowadzaniem kampu do estetycznego frisson, akcentuje jego ideologiczny ciężar. Polityczny potencjał kampu decydujący o jego tożsamości, wynika z napięcia wytwarzanego przez obowiązujące w społeczeństwie podziały genderowe. Kamp jest bronią odmieńca, której skuteczność wynika z ciągłego przeginania wszystkiego, co napotykane w kulturze. Przesada i eksponowanie genderowych cech uświadamia, że wytwarzane przez dominujący porządek znaczenia, m.in. moralność, natura, duchowość to konstrukty. Kamp jest kodem, dzięki któremu odmieńcy mogą się identyfikować i porozumiewać.

Artykuł stanowi przykład aplikacji teorii queer do kampu. Autor uznaje, że funkcja kampu polega na wytwarzaniu tożsamości odmiennościowej – czyli tożsamości, która nie znajduje miejsca w społecznym systemie reprezentacji zasadzającym się na przekonaniu, że podmiot to twór stabilny, dysponujący wrodzonymi atrybutami i oryginalny. Ja kampowe ma charakter performatywny, improwizacyjny i nieciągły. To parodystyczne wytwarzanie tożsamości, przy czym parodia jest aktem poznawczym i twórczym. Kamp wprowadza do kultury artefakty, w których prawdziwym znakiem odmienności będzie ślad nieobecności odmieńca, implikujący, że społeczny system reprezentacji jest zbudowany na zawłaszczeniach i że możliwe jest ich przekroczenie i wejście w inne człowieczeństwo.

W artykule tym autorka formułuje kwintesencję swoich przemyśleń, dochodząc do wniosku, iż „drag kwestionuje in toto <naturalność> systemu ról płciowych; jeśli zachowań związanych z określoną rolą płciową może się dopracować osoba z płcią <niewłaściwą>, to logiczne będzie, że osoba z płcią <właściwą> w istocie również owych zachowań nie dziedziczy, lecz się ich dopracowuje. Antropolodzy stwierdzają, że zachowania związane z rolą płciową są wyuczone. Świat gejowski mówi poprzez drag, że zachowania związane z rolą płciową to wygląd – <zewnętrzność>, którą można manipulować do woli”. Ze względu na silne akcentowanie konstruowalności oraz performatywności płci – odgrywanych w pokazach drag i w kampie – książka autorki stała się ważnym punktem odniesienia dla późniejszej o dwadzieścia lat dekonstrukcji płci w wydaniu Judith Butler i Gayle Rubin.

Tekst stanowi fragment większej całości, gdzie Sedgwick analizuje ukryte znaczenie męskiej homoseksualności dla najważniejszych dystynkcji zachodniej kultury przełomu XIX i XX wieku. Materiałem analiz są wybrane teksty Wilde’a i Nietzschego z odniesieniami do anglosaskiej kultury XX wieku. Kamp jawi się tu jako odpowiedź na degradację kategorii sentymentalności oraz arbitralność oskarżeń o kicz. Kamp wyprowadza z epistemologicznej pułapki, jaką zastawia kategoria kiczu. Trzeba bowiem najpierw być podatnym na kicz, żeby móc go naturalnie lubić, więc wszystko zależy od obserwatora i tym samym (źle) o nim świadczy. Kamp zakłóca ten mechanizm, przecina elitaryzm perspektywy antykonsumenta kiczu, deesencjalizuje podmiotowość odbiorcy, poszerza spektrum możliwych sposobów odbioru kultury (popularnej).

Szkic jest pomyślany jako polemika z ujęciami kampu jako zjawiska głównie gejowskiego. Autorka analizuje m.in. wizerunki tzw. przerysowanej kobiecości a także obrazy kobiecości, odbierane przez gejowską publiczność jako kampowe i stawia pytanie o ich mizoginicznośc i antyfeministyczność. Proponuje przeformułowanie kampu z perspektywy feministycznej, uwzględniającej filmoznawcze "studia nad widzostwem" i koncepcję maskarady, jako "grzesznej przyjemności", która kobiety mogą podzielać z cześcią gejowskiej publiczności, ale także wytwarzać własne kody odbiorcze.

Celem artykułu jest wyeksponowanie roli, jaką w procesie konstruowania uniwersalnego podmiotu odgrywa powtórzenie. Autor wykorzystuje przede wszystkim teorie psychoanalityczne oraz krytykę metafizyki obecności. Podmiot wbrew pozorom nie wyłania się z nicości czy też chaosu, lecz powstaje z nieznośnego lęku przed nimi, który staje się twórczym ruchem – ucieczką mającą zasłonić przerażającą pustkę. Ucieczka przed pustką zmienia się w przymus powtarzania. Główną rolę w konstruowaniu podmiotu odgrywa głos i mowa, dzięki którym dochodzi do powstania świadomości. Nawracające czynności kompulsywne doprowadzają do wytworzenia twardego podmiotu (Narcyza), ufundowanego na zasadach fonocentryzmu i logocentryzmu. Powstały wskutek powtórzeń zawsze już obecny, obiektywny i odcieleśniony podmiot falliczny zostaje w końcu utożsamiony z męskością.

Artykuł koncentruje się na sposobie reprezentacji homoerotycznego pożądania kobiet we współczesnym kinie na podstawie analizy Chloe Atoma Egoyana. Autorka poszukuje powiązań tego dzieła z tradycyjnymi gatunkami filmowymi, w tym z thrillerem erotycznym, ale przede wszystkim z filmem gotyckim, rozumianym jako kobiecy gatunek filmowy opowiadający o paranoi. Drugi plan rozważań stanowią współczesne refleksje na temat miejskiej przestrzeni publicznej, współczesnej architektury oraz modernistycznego paradygmatu w sztukach wizualnych, przełamanie którego stanowiło podstawowy postulat w formułowaniu artystycznego kobiecego podmiotu oraz pojęcia autorstwa kobiet. Artykuł zmierza do odpowiedzi na pytanie: w jaki sposób problem widza-kobiety łączy się z kwestią lesbijskiego pożądania i zmianami zachodzącymi zarówno w przestrzeni publicznej, jak we współczesnym kinie?

W twórczości literackiej Jerzego Zawieyskiego znalazły wyraz jego problemy intymne, związane ze skrywaną, homoseksualną orientacją.Szczególnie wyraźnie zaważyły na kształcie dramatu z 1947 roku pt. Pieśń o nadziei. Wpisane w ten utwór emocjonalne uwikłania autora, (uważanego za jednego z czołowych reprezentantów nurtu katolickiego w literaturze tego okresu) do tej pory pozostawały tajemnicą. W ich rekonstrukcji kluczową rolę odegrało zestawienie źródeł biograficznych z praktyką literacką i programowymi wypowiedziami pisarza. Dopiero w tym ujęciu widać, że podjęty w sztuce starotestamentowy wątek romansu króla Dawida to nie tylko filozoficzno-religijny dyskurs przeprowadzony na płaszczyźnie literackiej, ale także osobiste doświadczenia Zawieyskiego, przesłoniętewieloznacznością biblijnego uniwersum.

Dominujący nurt pisarstwa historycznego na temat nienormatywnych relacji i zachowań seksualnych zakłada potrzebę wskazywania w mniej lub bardziej odległej przeszłości przodków dzisiejszych grup mniejszościowych. Takie założenie jest esencjalistyczne i definiuje tożsamość jako stałą, niezmienną, niemal biologiczną jedność. Tymczasem odwołanie sie z jednej strony do krytyki pisarstwa historycznego (Hayden White), z drugiej zaś do teorii queer (Elizabeth Freeman,David Halperin, Eve Kosofsky Sedgwick) i przypomnienie tez Michela Foucault na temat historii seksualności, pozwala pokazać anachroniczność takich modeli pisania historii i zaproponować nienormatywną historię nienormatywnych zachowań i relacji seksualnych. Takie modele wskazane zostają w wybranych pracach literackich i artystycznych (Michał Witkowski, Karol Radziszewski).

Recenzja: Michał Głowiński, Realia, dyskursy portrety. Studia i szkice, Universitas. Kraków 2011.

Recenzja: Andrzej Franaszek, Miłosz. Biografia, „Znak”, Kraków 2011

Na artykuł składają się teoretyczne rozważania na temat epistolografii oraz interpretacja jednego z listów Witkacego do żony. Autorka korzysta przede wszystkim z ustaleń badaczy dotyczących podmiotu epistolarnego oraz materialności dokumentu osobistego (istotna jest tu propozycja Pawła Rodaka). Wyłaniająca się z analizowanego listu koncepcja podmiotowości, jak również szczególna sytuacja komunikacyjna i osobista, jaka towarzyszyła jego powstaniu, skłaniają do przywołania kategorii autokreacji, autorefleksji, wyznania, a także autentyczności. Sploty tych problemów, które ujawniają się w interpretacji, specyficznie sytuują czytelnika – konstruowanie podmiotu odbywa się tu więc z udziałem nie tylko autora listu, ale także jego odbiorców – zarówno adresatki listu, jak i czytelnika

Widzenie obrazów przez poetę piszącego biografię, jest widzeniem tajemnic, fantazji i niezwykłości – projekcją wyobraźni na otaczającą rzeczywistość. Dla młodzieńczego umysłu to nierozerwalnie sprzężone, nierozróżnialne bycie światem. Obrazy swobodnie przepływają. Choć czy są to obrazy? To wielki amalgamat świata w pierwotnym złączeniu – przenikający wszystko ja-jednorożec na barwnej tapiserii świata. Artykuł niniejszy jest próbą ukazania fantazmatycznej biografii obrazu z perspektywy narracji jednorożca, poety-myśliwego, pozostawionego śladu, przestrzeni pierwotnego lasu i lustra-fontanny wabiącej swym złudnym odbiciem. Punktem wyjścia dla analizy jest moment rozpadu pierwotnie jednorodnego, magicznego świata – czas metafizycznego rozdarcia, powstania łez jednorożca tj. magicznych klejnotów, śladów – obrazów.

Szkic zmierza do ukazania nurtu „urzeczenia ciałem” w poezji Juliana Przybosia, rozwijającego się równolegle do interpretacyjnie rozpoznanych liryków miłosnych czy wojennych. Teza o specyficznych związkach słowa i ciała odwołuje się do nadrzędnej perspektywy badawczej, jaką jest poetyka spojrzenia, wielokrotnie sygnalizowana w tej poezji motywem oka i jego metonimicznymi substytutami (patrzenie, widzenie etc.). Opis cielesności i zagadnień fizjologicznych w liryce Przybosia domaga się zwrócenia uwagi na kwestie takie, jak zabiegi autodeifikacyjne, próby „ucieleśniania” poetyckiego słowa czy motywy somatyczne w „późnych” wierszach poety.

Artykuł opisuje model prasy alternatywnej, wyłaniający się z porównania redakcyjnej polityki brytyjskich magazynów związanych z ruchem kontrkulturowym lat 60. i 70. XX wieku, z taktykami podjętymi dwadzieścia lat później przez polski magazyn, stawiający sobie za główny cel stworzenie nowego modelu kultury w poprzełomowej Polsce. Podobieństwa pomiędzy obydwoma fenomenami pojawiają się nie tylko w obszarze świadomej kontynuacji kontrkulturowych tematów czy redakcyjnych praktyk prasy angielskiego undergroundu podjętych przez „bruLion”, ale również w kształcie ewolucji kolejnych etapów wydawniczej aktywności oraz ostatecznej recepcji zjawisk.

W tekście tym autor omawia poglądy zachodnich intelektualistów i Michała Pawła Markowskiego zawarte w jego artykule Humanistyka: niedokończony projekt [„Teksty Drugie” 2011 nr 6]. Ukazuje, że autorzy ci, po pierwsze, wąsko traktują humanistykę ograniczając ja do dyscyplin zajmujących się literatura i sztuką [z pominięciem np. historii czy językoznawstwa]. Po drugie – uzasadniają oni tylko użyteczność kształcenia humanistycznego na uniwersytetach, nie zaś humanistyki jako działalności badawczej poszerzającej wiedzę o pewnych dziedzinach kultury.