Recenzja: Archiwum Ringelbluma. Antologia, oprac. M. Janczewska, J. Leociak, BN I, 334, Ossolineum 2019.
Słowa kluczowe: Archiwum Ringelbluma, Zagłada, eksterminacja polskich Żydów, getto warszawskie, świadectwo, dokument historyczny
Artykuł jest porównawczą interpretacją dwu znakomitych wierszy o wojennym inwalidztwie: ballady Leśmiana Żołnierz oraz wiersza Różewicza Zaraz skoczę szefie. W obydwu przypadkach motywem podstawowym jest skakanie zamiast chodzenia, obaj bohaterowie mają bowiem zniszczone nogi i normalnie chodzić nie są w stanie. Wątki historyczne w balladzie Leśmiana wyrażają się w połączeniu z fantastyką, w utworze Różewicza zaś – w swojego rodzaju scenie partyzanckiej. Mówienie o niepełnosprawnościach znacznie się zmieniło w ostatnich latach; jakie możliwości mieli w tym zakresie poeci w pierwszej połowie XX wieku?
Słowa kluczowe: Bolesław Leśmian, Tadeusz Różewicz, wojenne inwalidztwo, niepełnosprawność, skakanie
Jest to interpretacja mało znanego wiersza Leśmiana „Dwaj skazańcy” z tomu „Łąka” (1920), ale zapewne powstałego sporo wcześniej. Ujawniają się w nim typowe właściwości wierszy Leśmiana: narracyjność, obfite przytaczanie słów bohaterów, podwójność postaci, ważne są tak ich podobieństwa, jak i różnice między nimi. Osobliwością wiersza jest osadzenie wydarzeń w świecie historycznym (możliwe przywołanie Rewolucji 1905 roku).
Słowa kluczowe: paralelni bohaterowie, ballada, cytowanie ich wypowiedzi, realia roku 1905.
Autor analizuje trzy utwory prozatorskie Ludwika Heringa dotyczące powstania warszawskiego i Zagłady, publikowane w latach 1945-1946 w „Kuźnicy” i w „Głosie Ludu” a pomieszczone w wydanej niedawno książce pt.; „Ślady”, w kontekście „prozy cywilnej”, której ważnym wątkiem jest codzienne i niewzniosłe doświadczenie grozy wojny. Ważnym punktem odniesienia jest dla tej prezentacji „Pamiętnik z powstania warszawskiego”. Autor nazywa te wojenne szkice Heringa medalionami: stanowią one mieszankę fabuły i reportażu. Hering jawi się tu nie tyle jako wielki narrator, co eseista, a nawet publicystą, piętnujący obojętność świadków Zagłady, winę sąsiadów.
Szkic biograficzny o Hannie Kirchner, historyczce literatury polskiej XX wieku, edytorce „Dzienników” Zofii Nałkowskiej, krytyczce literackiej i tłumaczce.
Mijają lata, a z nimi wszystko się zmienia… Ewolucjom zachodzącym w dyscyplinie, z którą związałem się na całe dojrzałe życie, przyglądam się z zaciekawieniem, choć niezbyt systematycznie, w wielu punktach z aprobatą, w innych z niechęcią.
Komentarz do wspomnień Magdaleny Kozarzewskiej, publikowanych w niniejszym numerze
Omówienie złożonych relacji między literaturoznawstwem a różnymi dziedzinami wiedzy o kulturze
Recenzja. Dominik Lewiński Strukturalistyczna wyobraźnia metateoretyczna. O procesach paradygmatyzacji w polskiej nauce o literaturze po roku 1958, Kraków 2004
Odpowiedź na polemikę Tadeusza Witkowskiego zamieszczoną w tym samym numerze
Obszerne omówienie: Literatura polska wobec Zagłady, red. A. Brodzka-Wald, D. Krawczyńska, J. Leociak, Warszawa 2000
O pojmowaniu narratologii w literaturoznawstwie i innych dyscyplinach humanistycznych
Esej Sur Dante Gombrowicza (pierwotnie epizod XVIII z trzeciego tomu Dziennika) jako utwór o bólu
Pożegnanie Adama Makowskiego, tragicznie zmarłego członka redakcji Tekstów Drugich
Kategoria inspiratora w dyskursie marcowym – analiza oficjalnych dokumentów
Recenzja. Mieczysław Tomaszewski, Chopin. Człowiek, dzieło, rezonans, Poznań 1998]
Analiza komentarzy krytycznych na temat twórczości poetki opublikowanych po przyznaniu jej Nagrody Nobla
Refleksje na marginesie tekstów Vladimira Macury i Nikoły Georgijewa (w tym samym numerze), na temat przyczyn zainteresowania literaturoznawców totalitarnym praktykami mówienia
O podobieństwie dyskursów obu pisarzy-myślicieli oraz ich przynależności do (pre)egzystencjalistycznej formacji w polskim życiu umysłowym
O roli szeroko rozumianych przytoczeń we współtworzeniu kultury
O rytualności poezji spod znaku socrealizmu
O pułapkach w mówieniu o własnych socrealistycznych epizodach na przykładzie fragmentu autobiograficznej książki Andrzeja Panufnika O sobie
Uwagi o nowelistyce Gustawa Herlinga-Grudzińskiego na przykładzie jednego utworu
Autor zadaje sobie pytanie, czy zwężanie się kręgu odbiorców tekstów literaturoznawczych oznacza marginalizację dyscypliny i odpowiada na nie przecząco
Głos w dyskusji o tekście Anny Wierzbickiej Język antytotalitarny w Polsce (w tym samym numerze)
nr l. [O narracjach wyrosłych z nowomowy i bezkrytycznie się nią posługujących, czyli – formach totalitarnych