Od początku istnienia “Tekstów Drugich” zajmowaliśmy się intertekstualnością. Dzięki dostępowi do wypowiedzi prasowych przez Internet możliwe jest prześledzenie obecności podstawowych cytatów poetyckich we współczesnych wypowiedziach publicystycznych. Odwołania do Kochanowskiego, Krasickiego a zwłaszcza do Mickiewicza pojawiają się w zaskakujących kontekstach i zasilają wypowiedzi o sporcie, na aktualne tematy polityczne. Zwykle są to kryptocytaty, nie wyróżnianie cudzysłowem, czasem przytaczane bez świadomości źródła, ale wraz z archaicznymi formami gramatycznymi.

Mniej czy bardziej dziwna, instytucja, jaką jest literatura dla dzieci, mówi bardzo wiele o kulturze, która ją wydała, mówi więcej niż chciałaby powiedzieć w sposób jawny. Badania literatury dla dzieci uprawiane jako historia kultury – rozwijają się od dłuższego czasu z dobrym skutkiem. Autorka proponuje zastosowanie perspektywy kulturowej do stworzenia historii literatury dla dzieci w Polsce – ujęcie takie powinno według niej obejmować także omówienie roli przekładów i adaptacji dzieł europejskich i światowych i ich recepcji w kulturze polskiej.

Autorka artykułu poszukuje odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób problematyka Zagłady funkcjonuje (czy w ogóle?) w powieści Skaza Magdaleny Tulli, przy okazji zastanawiając się nad referencyjnością tego utworu względem rzeczywistości i historii. Badaczka odkrywa, że metaliteracki charakter tej prozy („literatury zrobionej z literatury”), nie oznacza wcale zabawy z konwencjami literackimi, co mogłoby faktycznie zbliżyć te książki do „postmodernistycznych dziwadeł”, ale jest głębokim wyrazem postawy egzystencjalnej człowieka, dla którego wydarzenia, zmieniające raz na zawsze oblicze świata (np. Zagłada) są jedynie „opowieściami o nich”, natomiast ich istota („prawdziwa historia”, jak mówi Tulli) wpada w jakiś obszar nieświadomy, którego nie sposób pochwycić.

Przedmiotem artykułu jest polska recepcja cyklu powieściowego L.M. Montgomery o Anne Shirley, którego sam pierwszy tom, Anne of Green Gables, doczekał się 12 przekładów i kilkudziesięciu wydań, co stanowi ewenement na skalę światową. Autor omawia niektóre tłumaczenia i ich wpływ na kształtowanie się – nierzadko zupełnie fałszywych – wyobrażeń na temat powieści składających się na cykl L.M. Montgomery, ich problematyki i stylu. Proponuje także ich odczytanie z perspektywy feministycznej i wskazuje na zawarte w nich postulaty emancypacji kobiet

Celem artykułu jest opisanie tego aspektu funkcjonowania poezji Andrzeja Sosnowskiego, jakim jest wikłanie czytelnika indukowaną przez tekst, specyficzną grę, nakazującą tropienie intertekstualnych nawiązań i czynienie z nich podstawy interpretacji. Prześledzenie poszczególnych modeli interpretacji wierszy Sosnowskiego oraz próba eksperymentalnej analizy wierszy poety, zgodnie z założeniem o toczonej przez tekst grze z czytelnikiem, ma służyć wskazaniu na jej funkcje, ograniczenia oraz skutki dla kształtowanej w wierszach relacji między współczesnością a literacką przeszłością, tradycją oraz pamięcią kulturową. Tym samym artykuł proponuje takie odczytanie poezji Sosnowskiego, które nie jest limitowane odnotowaniem i wskazaniem funkcji poszczególnych nawiązań intertekstualnych.

W artykule podjęta jest teza o transhistorycznym charakterze manieryzmu zgodna z badaniami Gustava Renego Hocke’a i odniesiona do licznych współczesnych dyskursów nt. teorii queer. Na tej podstawie podjęta zostaje próba zrekonstruowania nieesencjalistycznej queerowej „poetyki możliwej” z uwzględnieniem dyskursów nt. kampu. W drugiej części artykułu, wciąż zgodnie z tezą o manierystycznym archetypie queer, zostaje nakreślona wykładnia pojęcia „subwersja” (w odróżnieniu od „inwersji”) i odniesiona do przemieszczeń mitów, jakie w celach (m.in. rewindykacyjnych) podejmuje sztuka i literatura homotekstualna.

Recenzja: Danuta Szajnert, Intencja autora i interpretacja – między inwencją a atencją. (Teksty i parateksty), Łódź 2011.

Recenzja: Tadeusz Sobolewski, Człowiek Miron, Kraków 2012.

Artykuł stanowi próbę porówniania zasad partycypacji przedstawicieli różnych lokalnych środowisk żydowskich w samorządach miejskich trzech gmin wielkomiejskich Drugiej Rzyczypospolitej. Analizie poddano zagadnienie, jaki status przyznawano przedstawicielom Żydów w danym samorządzie. Zarówno rozwiązania prawne, tradycje zwyczajowe, jak i percepcje i reakcje miejscowych społeczności różniły się „dzielnicowo”, co tłumaczyło się m.in. odmiennością zaborczej przeszłości. Przedstawiono rozwój sytuacji w samorządach w Drugiej Rzeczypospolitej podkreślając utrzymujące się regionalizmy. Uwypuklono problem, jak na sytuację w danym samorządzie wpływała ogólna sytuacja polityczna, szczególnie wzmagający się interwencjonizm. Podkreślono zależność między dążnością do zespolenia regionów i dążeniem do ujednolicenia systemu administracji, a sytuacją przedstawicieli Żydów w samorządzie.

Celem artykułu jest dopracowanie koncepcji teoretycznej pojęcia metaprzekładu oraz uporządkowanie kryteriów, metod analizy i oceny tego zjawiska literackiego. Termin metaprzekładu pojawia się głównie w publikacjach dwóch badaczy (Jefima Etkinda i Anny Cetery), którzy doraźnie definiują jego znaczenie, ilustrując swe tezy badawcze przekładami. W artykule zostaje dokonane rozróżnienie obu ujęć na tle szerszego kontekstu przekładoznawczego oraz odmiennego pojmowania „metaliteratury”: z jednej strony metaprzekład rozumiany jako jedna ze strategii tłumaczeniowych opartych na tradycyjnej opozycji oryginał-przekład, z drugiej zaś – metaprzekład jako nieuchronna konsekwencja przybierającego na intensywności zjawiska retranslacji, z nowymi przekładami wchodzącymi w silną – często kontestującą – relację z poprzednimi tłumaczeniami. Ponadto w ostatniej części artykułu zostaje zasugerowana możliwa droga rozciągnięcia koncepcji w nowszym rozumieniu na opis współczesnych przekładów poezji.

W przemowie, która powstała krótko po śmierci Hansa Blumenberga, Odo Marquard zawarł osobiste wspomnienia o filozofie oraz zwięzłą charakterystykę jego twórczości. Marquard ujmuje w skrócie przedmiot głównych książek Blumenberga, tak, aby wydobyć z nich główną myśl: ludzie, istoty skończone, nie mogą znieść absolutu i na różne sposoby starają się zdobyć wobec absolutu na dystans. Przemowę kończą refleksje na temat doświadczenia braku czasu. Stoi ono u podstaw książki ?Czas życia i czas świata?
(Lebenszeit und Weltzeit) oraz tłumaczy specyfikę ?trudnego? charakteru Blumenberga.

Artykuł prezentuje filozoficzną metodę zaproponowaną przez Hansa Blumenberga, służącą analizowaniu sposobów zdobywania orientacji w świecie poprzez rozpoznanie nieintencjonalnych założeń budujących teorie. Jej głównym pomysłem jest badanie historii metafor absolutnych. Prześledzenie ich historii pozwala rozpoznawać zmiany horyzontów sensu oraz przedostawanie się założeń lub ich zmianę na skutek przekraczania granic epok. Blumenberg połączył metaforologię z teorią recepcji oraz teorią progów epokowych tworząc rodzaj fenomenologii historii. Zadaniem metaforologii jest więc rozpoznawanie dotychczas nieujawnionych założeń dotyczących rozumienia świata przenoszonych z przeszłości do współczesnych teorii.

Artykuł stanowi próbę interpretacji znanego wiersza Zbigniewa Herberta, Tren Fortynbrasa, z uwzględnieniem rozgrywającego się w tym utworze dyskursu męskości. Herbert zainteresował się szekspirowskim bohaterem w latach 50. XX w., gdy pracował nad esejem Hamlet na granicy milczenia. W tym samym czasie duży wpływ wywarła na niego ekranizacja Hamleta wyreżyserowana i odegrana przez Laurence’a Oliviera, w której pojawia się (zdaniem recenzentów i Herberta) „męska” kreacja tytułowego bohatera. W Trenie poeta doprowadza do konfrontacji dwóch męskich postaw: Fortynbras reprezentuje męskość hegemoniczną, Hamlet – męskość subwersywną. Postawa hamletyczna charakteryzuje też ówczesnych mistrzów i nauczycieli poety: H. Elzenberga, J. Zawieyskiego, J. Turowicza.

Artykuł jest kolejną próbą interpretacyjnego odczytania rodzinnego miasta Zbigniewa Herberta, usytuowaną w perspektywie „kształtów poetyckich i razem realnych”. Poetyckiej pamięci Lwowa autora W mieście bliżej do Słowackiego niż Mickiewicza. Obraz miasta utrwalony „między okiem a wspomnieniem” nie poddaje się kulturowej ekspansji arkadyjskiego mitu, eksploatowanego we współczesnej literaturze polskiej kolonialną figurą Kresów oraz nostalgią za „krajem lat dziecinnych”. Lwów Herberta jest inny, realny i mityczny zarazem, przypominający urbs aeterna. Jest wszędzie, zawsze i nigdzie, ale dlatego jest inny, bardziej własny i podobny do klasycznych Herbertowskich miast i miejsc na świecie – jak Ferrara z Rovigo. Wystarczy go tylko „odpomnieć”.

Artykuł dotyczy roli powtórzenia w eseistyce Zbigniewa Herberta Po pierwsze powtórzenie wiąże się z rozumieniem dzieła sztuki jako „twórczego powtórzenia” rzeczywistości. Herbert jest zwolennikiem arystotelesowskiej wizji mimesis rozumianego jako kreacyjne odwzorowanie rzeczywistości. Po drugie: czytanie dzieła sztuki nie jest dla Herberta faktem jednokrotnym – jest procesem, polegającym na nieustannym powtarzaniu aktu poznania i interpretacji. Widziane wielokrotnie, dzieło za każdym razem jest inne. Proces ten ma wymiar nie tylko poznawczy, ale i etyczny – jest wyrazem pokory wobec tajemnicy świata. Obcowanie z pięknem dzieł i ich tajemnicą staje się dla poznającego okazją do wejścia w przestrzeń ładu, utożsamianego z doznaniem szczęścia.

Tekst jest próbą reinterpretacji "Złotego kubka", najbardziej znanego wiersza Teofila Lenartowicza. Kluczem do jego odczytania jest powtórzenie, analizowane nie tylko na poziomie struktury tekstu (stopa, rym, refren, paralelizm ludowy), ale również jako jego znaczeniowa dominanta. Poprzez tematyzację problematyki powtórzenia, utwór stylizowany na ludową piosenkę staje się wypowiedzią metaliteracką, dość niespodziewanie wpisującą się w atmosferę kryzysu reprezentacjonistycznej koncepcji sztuki.

Artykuł stanowi próbę analizy i interpretacji relacji Polaków i Żydów podczas Zagłady przedstawionych w utworze Idy Fink Odpływający ogród. Korzystając z rozważań przede wszystkim Petera L. Bergera, Thomasa Luckmanna oraz Jolanty Brach-Czainy, autorka bada ujmowaną paradygmatycznie codzienność bohaterów opowiadania, starając się wyróżnić i skonfrontować ze sobą elementy starej (sprzed wybuchu wojny i Zagłady) i nowej rzeczywistości. W centrum jej zainteresowań znajduje się problem bycia świadkiem Zagłady i przyzwyczajenie do niej – traktowanie wydarzeń z nią związanych jako czegoś powszedniego: nieuchronnego i niewymagającego refleksji.

Tekst poświęcony jest rekonstrukcji oraz krytyce stanowiska Janusza Sławińskiego w kwestiach interpretacji. Autor twierdzi, że stanowisko to cierpi na szereg trudności teoretycznych, które wynikają m.in. dualistycznej optyki, która prowadzi badacza do dokonywania niemożliwych do utrzymania rozróżnień (np. na analizę i interpretację). Podobnie nie do utrzymania jest przekonanie, że da się oddzielić ten fragment działalności interpretacyjnej, który jest wolny od wartościowania od tego, który jest nim wypełniony. Autor przeciwstawia takiemu stanowisku własne, które opowiada się za konsekwentnie monistycznym i konstruktywistycznym podejściem do interpretacji, zakładającym, iż wartościowanie jest obecne na każdym jej etapie, a wszelkie ustalenia interpretacyjne mają charakter konstruktów.

Artykuł jest próbą dookreślenia, jakiego rodzaju konsekwencje dla teorii interpretacji wynikają z przyjęcia konstruktywistycznych tez Richarda Rorty’ego oraz Stanleya Fisha. Punktem odniesienia jest stosunek wymienionych myślicieli do kategorii autora. Główna teza artykułu sprowadza się do stwierdzenia, że Rorty oraz Fish, wbrew temu, co się czasem sądzi, nie wykluczają zupełnie autora z procesu interpretacji – nawet jeśli weźmiemy pod uwagę tylko te teksty amerykańskich myślicieli, w których w sposób najbardziej dobitny prezentowali swoje konstruktywistyczne stanowisko. Autor artykułu odnosi się także do polemiki Andrzeja Szahaja oraz Michała Januszkiewicza, która miała miejsce w „Tekstach Drugich” (2012 nr 1-2)

Publikacja polskiego przekładu książki S. Fisha Profesjonalna poprawność. Badania literackie a polityczna zmiana stanowi doskonałą okazję do przedyskutowania koncepcji amerykańskiego badacza i do ponownego rozpatrzenie istotnych problemów polskiego literaturoznawstwa, które usiłuje określić swój status po okresie dominacji paradygmatu strukturalistycznego. Fish zdaje się tu bowiem powracać do idei filologicznie pojętego literaturoznawstwa, formułowanej w opozycji względem badań kulturoznawczych i strategii interpretacyjnych nowego historycyzmu. Artykuł pokazuje jednak, że nie jest możliwa jednoznaczna odpowiedź na pytanie, czy Fish zajmuje tu pozycje konserwatywne, a nawet esencjalistyczne, co oznaczałoby radykalną zmianę jego poglądów, czy też prezentując stanowisko konsekwentnie konwencjonalistyczne i konstruktywistyczne, przyjmuje jedynie inną perspektywę oglądu zjawisk literaturoznawczych.

„Skandal Eulenburga” elektryzował europejską opinię publiczną w latach 1907–1909. „Homoseksualna kamaryla” stała się obiektem szyderstwa, pogardy, potępienia w II Rzeszy i poza nią. Artykuł przedstawia dynamikę rozwoju skandalu i reakcje nań polskiej prasy z uwzględnieniem tła porównawczego (prasa francuska). Autor stawia tezę, że obcość/inność homoseksualizmu jest w reakcjach polskiej prasy intensyfikowana przez figury obcości etnicznej, klasowej i religijnej i – tak ukształtowana – służy umocnieniu poczucia wspólnoty i tożsamości narodowej przez odbiorców ówczesnej prasy, a wytworzone wówczas schematy poznawcze wykorzystywane są także we współczesnych przekazach medialnych.

Artykuł jest próbą przeformułowania feministycznych badań nad mediami z perspektywy teorii aktora-sieci (ANT) w ujęciu Bruno Latoura. Autorzy poddają krytyce współczesne gender i queer studies, które powtarzają błędy socjologii krytycznej. W ostatecznym rozrachunku badania nad płcią i seksualnością w mediach osuwają się w teorię spisku, radykalny tekstualizm lub naiwny reprezentacjonizm. Odrzucając zarówno konstruktywizm społeczny jak i śladowy, ale wciąż istniejący, esencjalizm, autorzy starają się nakreślić ogólne parametry latouriańsko-feministycznej teorii mediów. Ich projekt stara się dowieść, że doświadczenie płci i seksualności można ujmować jako splot ludzkiego i nie-ludzkiego, gdzie media stają się pełnoprawnymi aktorami, a nie tylko pośrednikami lub „kontekstowymi” obiektami.

Artykuł zawiera odczytanie utworu Jana Lechonia ze zbioru Srebrne i czarne. Wskazuje na związki tekstu z homoseksualnym doświadczeniem autora, i takie ukształtowanie, które (m. in. poprzez intertekst) wydobywa jego homotekstualny charakter i wyraża tęsknotę za bezpieczeństwem homoseksualnej enklawy.