EN
„Teksty Drugie. Teoria literatury, krytyka, interpretacja” (ISSN 0867-0633) to dwumiesięcznik literaturoznawczy wydawany od 1990 przez Instytut Badań Literackich PAN we współpracy ze Stowarzyszeniem Pro Cultura Litteraria.
EN

Artykuły: Włodzimierz Bolecki

Kogo Gombrowicz ukrył na brygu Banbury?

Indeks autorów: Włodzimierz Bolecki
Numer: 2023 / 4

Autor kwestionuje queerowe interpretacje opowiadania Gombrowicza „Zdarzenia na brygu Banbury”, dowodząc, że wszystkie one są nadinterpretacjami, nie uwzględniają podstawowego autokomentarza pisarza i pomijają najważniejsze problemy tego utworu (a zarazem całej twórczości Gombrowicza). Bolecki całkowicie zmienia sposób odczytania opowiadania Gombrowicza wskazując, że było ono polemiką z Listami z podróży do Ameryki Henryka Sienkiewicza.

Słowa kluczowe: Gombrowicz, queer, Sienkiewicz, podróż, opowiadanie.

Dlaczego nie ma dziś Irzykowskiego?

Indeks autorów: Włodzimierz Bolecki
Numer: 2018 / 2

Karol Irzykowski (1873-1944) był jednym z najwybitniejszych pisarzy polskich XX wieku. Autor pierwszej powieści metafikcyjnej, najważniejszego i najbardziej radykalnego eksperymentu w prozie europejskiej (Pałuba, 1903). Równocześnie krytyk literacki, teatralny i filmowy, którego nowoczesny warsztat, bezkompromisowość i oryginalność były przez dziesięciolecia wzorem rzetelności analizy literackiej. Włodzimierz Bolecki pyta, dlaczego we współczesnej krytyce i literaturze Irzykowski stał się nagle nieobecny. Zdaniem autora współczesna kultura literacka i mechanizmy rynkowe wyparły wartości, które były fundamentami kultury humanistycznej w czasach Irzykowskiego: niezależność sądu, poszukiwanie prawdy, szacunek dla nauki, bezkompromisowość i bezinteresowność ocen.
Słowa kluczowe: Irzykowski, modernizm, krytyka literacka, kultura współczesna.

Przedwiośnie oraz inne pory roku

Indeks autorów: Włodzimierz Bolecki
Numer: 2015 / 2

Artykuł dotyczy powieści Stefana Żeromskiego Przedwiośnie (1925), która w czasach PRL była obowiązkową lekturą szkolną i najbardziej znanym utworem pisarza. Autor pokazuje manipulację w szkolnej interpretacji tego utworu, przedstawianego w PRL jako pochwała rewolucji bolszewickiej. Tymczasem – zgodnie z niepublikowanymi w PRL autokomentarzami Żeromskiego – Przedwiośnie było dramatycznym ostrzeżeniem pisarza przed bolszewizmem. Bolecki proponuje nową interpretację tej powieści, pokazując jej związek z tradycją literacką. Najbardziej oryginalną tezą jest twierdzenie, że sławna powieść Witkacego Pożegnanie jesieni (1927) była bezpośrednią kontynuacją Przedwiośnia. Artykuł kończy się zaskakującą tezą o drapieżnej aktualności powieści Żeromskiego, którą krytycy uważają dziś za utwór całkowicie przestarzały.

O humanistyce inaczej

Indeks autorów: Włodzimierz Bolecki
Numer: 2011 / 6

Autor przedstawia funkcjonalne różnice pomiędzy humanistyką a dyscyplinami niehumanistycznymi (hard sciences). Na koniec, autor kwestionuje ten dychotomiczny podział pytając: Czyż w hard sciences (np. w biologii, chemii, technice) nie mamy do czynienia z dziełami człowieka? Czyż związki chemiczne, materiały, urządzenia, etc. nie są stworzone przez człowieka tak samo jak wiersze i obrazy? I odpowiada: tam, gdzie w grę wchodzą rzeczy wytworzone przez człowieka, humanistyka i nauki eksperymentalne są tak samo „twarde”, pytają bowiem o to samo – o to jak są zrobione wytwory ludzkiej aktywności poznawczej i jakie są ich społeczne funkcje. Dlatego konieczny jest dziś nowy model badań interdyscyplinarnych.

Słowacki Gombrowicza

Indeks autorów: Włodzimierz Bolecki

Autor omawia obecność Juliusza Słowackiego w twórczości Witolda Gomboriwcza. Choć ani w Dzienniku, ani we Wspomnieniach polskich, ani w żadnych rozważaniach o literaturze polskiej Gombrowicz nie pisał o utworach Słowackiego, relacje biograficzne na temat młodości Gombrowicza nie pozostawiają wątpliwości, iż fascynowali go romantyczni samotnicy. Autor dowodzi, że szekspiryzm dramatów Gombrowicza (Iwona, księżniczka Burgunda oraz Ślub) miał także niezauważone dotąd ogniwo pośrednie – były nimi dramaty Słowackiego. Słowacki, jak inni wielcy pisarze, obecny jest w twórczości Gombrowicza w sieci aluzji i niewidocznych na pierwszy rzut oka analogii. Gombrowiczowskie nawiązanie zawsze oznacza zmianę, przetworzenie, niekiedy odwrócenie znaków, a nawet hołd poprzez pozorne szyderstwo. Taki jest też sens lekcji literatury w Ferdydurke.

Pochwała translatologii

Indeks autorów: Włodzimierz Bolecki
Numer: 2009 / 6

Wstęp do numeru 6/2009, Przekłady, zwroty, porównania (oraz inne badania)

Wizualizacja, literatura i cała reszta

Indeks autorów: Włodzimierz Bolecki

„Wizualizacja” jest dziś jednym z najbardziej ekspansywnych terminów w badaniach kulturowych (semiotycznych) – także literackich. Wprowadzając do tematyki numeru, Autor omawia różne znaczenia i zastosowania tego terminu – od „praktyczno-usługowych” z zakresu grafiki komputerowej, przez psychoterapeutyczne, rozmaite odmiany visual arts, antropologię sensualności i jej kulturowe formy, po koncepty z zakresu sztuk plastycznych i ich związków z literaturą, aż po refleksję teoretyczną nad statusem tekstu literackiego.

Polonistyka za granicą: czas na zmiany

Indeks autorów: Włodzimierz Bolecki

Autor opisuje współczesną sytuację studiów polskich zagranicą, które przeżywają poważne kłopoty związane nie tylko z finansowaniem, liczbą studentów, ale też z określeniem swojej tożsamości programowej czy ze znalezieniem miejsca w zmieniającym się pejzażu kierunków uniwersyteckich. Autor podkreśla, iż każdy model uprawiania polonistyki zagranicznej powinien być odpowiedzią na lokalną specyfikę i proponuje wpisanie kursów polskich (także w języku ojczystym studentów) w ramy innych (niż slawistyczno-filologiczna) całości programowych. Wbrew pozorom nie oznacza to jej rozproszenia rozpuszczenia się, czy wyzbycia się swej przedmiotowej tożsamości, lecz ekspansję na nowe tereny, na których będzie mogła zapuścić korzenie, a w ten sposób zaistnieć trwale w wielu nowych miejscach.

Pytania o przedmiot literaturoznawstwa

Indeks autorów: Włodzimierz Bolecki

Autor omawia dwa zakresy przedmiotowe literaturoznawstwa polonistycznego: (1) literaturę w języku polskim i (2) literaturę w Polsce

Principium individuationis. Motywy nietzscheańskie w twórczości Brunona Schulza

Indeks autorów: Włodzimierz Bolecki
Numer: 2003 / 5

Autor, podkreślając wpływ Nietzschego na polski modernizm, analizuje znaczenie konkretnych idei niemieckiego filozofa dla twórczości Brunona Schulza

Impresjonizm w prozie modernizmu. Wstęp do modernizmu w literaturze polskiej XX wieku

Indeks autorów: Włodzimierz Bolecki
Numer: 2003 / 4

Autor przypomina jeden z nurtów anglosaskiej tradycji rozumienia impresjonizmu, zastanawiając się nad konsekwencjami nieobecności tej tradycji w Polsce dla literaturoznawstwa i dzisiejszych badań nad modernizmem

Modernizm w literaturze polskiej XX w. (rekonesans)

Indeks autorów: Włodzimierz Bolecki
Numer: 2002 / 4

Autor dowodzi, iż kluczową kwestią opisu modernizmu w Polsce – zarówno jako terminu jak i przedmiotu – jest rekonstrukcja wyznaczników nowoczesności: paradygmatu obejmującego zjawiska nie tylko różnorodne, ale też przeciwstawne

Modalność - literaturoznawstwo i kognitywizm

Indeks autorów: Włodzimierz Bolecki
Numer: 2001 / 5

Autor omawia różne obszary modalności jako przedmiotu badań literackich i dociekań narratologicznych

Od postmodernizmu do modernizmu (Wat - inne doświadczenie)

Indeks autorów: Włodzimierz Bolecki
Numer: 2001 / 2

Autor odrzuca pogląd identyfikujący Aleksandra Wata z postmodernizmem, uznając jego twórczość za charakterystyczny przykład wschodnioeuropejskiego modernizmu

O gatunkach to i owo

Indeks autorów: Włodzimierz Bolecki
Numer: 1999 / 6

Artykuł wstępny do numeru poświęconemu problematyce genologicznej

Emigracyjność - polityczność - historia literatury

Indeks autorów: Włodzimierz Bolecki
Numer: 1999 / 3

Postulat całościowego opisu polskiej literatury modernistycznej, uwzględniającego twórczość pisarzy emigracyjnych jako naturalną kontynuację ich dokonań międzywojennych

Wyznania członka lokalnej wspólnoty interpretacyjnej

Indeks autorów: Włodzimierz Bolecki
Numer: 1998 / 6

Dziwaczna (absurdalna i parodystyczna, choć także logiczna) lektura artykułów Andrzeja Szahaja Granice anarchizmu interpretacyjnego (1997 nr 6) i Paninterpretacjonizm, czyli nie ma niczego w tekście, czego by pierwej nie było w kontekście (odpowiedź krytykom) (1998 nr 4), jej wykładnia oraz metakomentarz

Postmodernizowanie modernizmu

Indeks autorów: Włodzimierz Bolecki

Autor kwestionuje zasadność nazywania postmodernistami Witkacego, Gombrowicza i Schulza oraz zastanawia się nad specyfiką modernizmu wschodnioeuropejskiego

Nekrologi filozofów. Rozmowa z Gustawem Herlingiem-Grudzińskim

Indeks autorów: Włodzimierz Bolecki
Numer: 1996 / 6

O opowiadaniach filozoficznych pisarza – Gasnącym antychryście, Ugolone z Todi, Kamieniu filozoficznym, Labiryncie Casanowy i Głębokim cieniu

Teksty i głosy (z zagadnień poetyki modernizmu)

Indeks autorów: Włodzimierz Bolecki
Numer: 1996 / 4

Szkic adaptujący tytułowe terminy poetyki opisowej na użytek analizy historycznoliterackiej

Wyznania feministy (1)

Indeks autorów: Włodzimierz Bolecki
Numer: 1996 / 1

Artykuł wstępny polemizujący z tekstem Grażyny Borkowskiej Metafora drożdży. Co to jest literatura/poezja kobieca (1995 nr 3/4)

Słówko o przemianach

Indeks autorów: Włodzimierz Bolecki
Numer: 1995 / 2

Artykuł wstępny zawierający pytania o stan świadomości metahistorycznoliterackiej w dobie przewartościowań społeczno-ustrojowych

Czy Witkacy był antysemitą?

Indeks autorów: Włodzimierz Bolecki

Rozważania o funkcji postaci Zydów w powieściach Witkacego, przede wszystkim w Pożegnaniu jesieni

PPP (Pierwszy Polski Poststrukturalista}

Indeks autorów: Włodzimierz Bolecki
Numer: 1994 / 4

Janusz Sławiński jako prekursor poststrukturalizmu w’ Polsce

Podmiot jako przedmiot

Indeks autorów: Włodzimierz Bolecki
Numer: 1994 / 2

Artykuł wstępny do numeru poświęconego problemom podmiotu w badaniach literackich

Woda czysta, woda przejrzysta.: (O wierszach Adama Mickiewicza i Wallace'a Stevensa)

Numer: 1993 / 2

Analiza porównawcza liryku Nad wodą wielką i czystą i wiersza Stevensa

Polowanie na postmodernistów (w Polsce)

Indeks autorów: Włodzimierz Bolecki
Numer: 1993 / 1

Uściślenie pojęcia postmodernizm i ocena jego stosowalności do literatury polskiej

Odpowiedź

Indeks autorów: Włodzimierz Bolecki
Numer: 1991 / 6

Odpowiedź Wacławowi Lewandowskiemu na polemiczny głos (w tym samym numerze) w sprawie książki Ptasznik z Wilna o Józefie Mackiewiczu

Intertekstualność, stylizacja i kolacja ...

Indeks autorów: Włodzimierz Bolecki
Numer: 1991 / 3

Recenzja. Stanisław Balbus: Intertekstualność a proces historycznoliteracki, Kraków 1990

Korzystając ze strony wyrażacie Państwo zgodę na wykorzystywanie przez nas plików cookies. W każdej chwili możecie Państwo zmienić ustawienia cookies a także dowiedzieć się na ich temat więcej. Kliknij tutaj Nie pokazuj więcej tej informacji